O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi marketing

Marketing konsepsiyasi evolyutsiyasi

Download 2,79 Mb. bet 8/187 Sana 23.03.2022 Hajmi 2,79 Mb. #506126

Bog'liq
Marketing maruza

Bu sahifa navigatsiya:

• Yillar Konsepsiya Yetakchi g‘oya

Marketing konsepsiyasi evolyutsiyasi

Yillar	Konsepsiya	Yetakchi g‘oya	Asosiy xatt-	Bosh maqsad
			harakat
1860-	Ishlab	Nimani ishlab	Tannarx, ish	Ishlab chiqarishni
1920- yil	chiqarish	chiqara olsam, shuni	unumdorligi	takomillashtirish,
	konsepsiyasi	ishlab chiqaraman		sotuv hajmining
				o‘sishi, foydani
				maksimallashtirish
1920-	Tovar	Sifatli mahsulotlar-	Tovar	Tovarning iste’mol
1930- yil	konsepsiyasi	ning ishlab	sistemasi	xususiyatlarini
		chiqarilishi		takomillashtirish
1930-	Sotuv	Sotuv tarmoqlarini	Sotuv	Tijorat ishlarini
1950 - yil	konsepsiyasi	rivojlantirish, sotuv	sistemasi	intensivlash, sotuvni
		kanallarini		rag‘batlantirish,
		ko‘paytirish		harakatini jadallash
1950-	An’anaviy	Xaridorga kerak	Marketing –	Maqsadli bozorlarda
1980- yil	marketing	narsani ishlab	miks	iste’mol
	konsepsiyasi	chiqarish	kompleksi,	ehtiyojlarini
			iste’molchini	qondirish
			o‘rganish
1980-	Ijtimoiy etik	Jamiyat talablariga	Marketing–	Maqsadli bozor
1995- yil	marketing	zid kelmagan	miks	segmentlarini inson
	konsepsiyasi	iste’molchiga kerak	kompleksi,	ehtiyojlarini,
		va zarar	ijtimoiy va	moddiy energetik va
		yetkazmaydigan	ekologiya	boshqa resurslarni,
		mahsulotni ishlab	muhitini	atrof- muhitni
		chiqarish	himoya	himoya qilgan holda
			qilgan holda	qondirish
			tovar va
			xizmatlar
			ishlab
			chiqarish
1995 yil-	O‘zaro –	Iste’molchilarni va	Muvofiqlash-	Iste’molchilarning
dan	ta’sir	biznes hamkorlarni	tirish	talablarini qondirish,
Toki	marketingi	qoniqtiradigan	integratsiya,	hamkorlar va davlat
hozirga	konsepsiyasi	mahsulot va xizmat	tarmoqli	manfaatlarini tijorat
qadar		turlarini ishlab	tahlil,	va notijorat
		chiqarish	marketing–	jarayonlarida o‘zaro
			miks (4P)	ta’sirini
			kompleksi	muvofiqlashtirish

19
Bozordagi talab va taklif orasidagi nisbatning o‘zgarishi bozor munosabatlari uchun xarakterli bo‘lib, firmalarning tovar ishlab chiqarishdan sotish, so‘ngra esa xaridorga va jamiyatga yetkazishgacha bo‘lgan faoliyatning boshqaruvida urg‘u berilishining aralashib ket-ganligi bilan kuzatilar edi. XX asr davomida marketingning boshqa boshqaruv konsepsiyalari paydo bo‘ldi.

Marketing konsepsiyasi – bu bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish va sotish faoliyatini boshqarish haqidagi ilmiy asoslangan tasavvurlar tizimidir.

1. Ishlab chiqarishni mukammallashtirish konsepsiyasi. Bozor rivojlanishining boshlang‘ich bosqichida (AQSh va G‘arbiy Yevropa mamlakatlari uchun o‘tgan asrning 20 – 40 –yillari) tovarga bo‘lgan talab taklifdan ortadi, tovar tanqisligi yuz beradi, xaridorlar tovar qidirib, o‘zaro raqobatlashadilar, ishlab chiqaruvchi – sotuvchilar mustahkam pozitsiyani egallaydilar (sotuvchilar bozori). Bunday sharoitlarda tadbikorlarning kuchi ishlab chiqarishni rivojlantirishga (ratsionalizat-siyasiga), juda bo‘lmaganda, bunday bozor munosabatlarida uncha qiyin bo‘lmagan savdoga yo‘naltiriladi, potensial iste’molchilarni jalb etish esa hozircha ularning e’tiboridan chetda qoladi. Shuning uchun bu davr manketingning passiv davri, deb ataladi. Bu yerda gap ishlab chiqarish yoki tovarga yo‘nalganlik haqida ketmoqda.
Ishlab chiqarishni mukammallashtirish konsepsiyasi bilan mos holda xaridorlar keng tarqalgan va narxlari uncha qimmat bo‘lmagan tovarlarga intiladilar, deb hisoblanadi, binobarin, boshqaruvga doir o‘z kuchlarini ishlab chiqarishni mukammallashtirishga qaratishlari zarur. Bu konsepsiya ikki vaziyatga to‘g‘ri keladi. Birinchisida tovarga bo‘lgan talab taklifdan ortib ketadi. Bunday hollarda rahbariyat ishlab chiqarishni oshirish yo‘llarini izlashi kerak bo‘ladi. Ikkinchisi – tovar tannarxi o‘ta yuqori va uni pasaytirish zarur, buning uchun esa mahsuldorlikni oshirishga to‘g‘ri keladi.
Ishlab chiqarishni mukammallashtirish konsepsiyasi mavjud assortimentdagi ishlab chiqarish hajmini oshirishga yo‘naltirilgan. Bu dastlabki konsepsiya hozirgi kunda ham qo‘llaniladi. Firmaning asosiy e’tibori mahsulot hajmini ko‘paytirishga qaratilgan bo‘lib, bozor tor assortimentdagi tovarlarga to‘yinadi. Bunday sharoitda iste’molchi o‘z talabini bozor taklifiga qarab shakllantiradi. Bu konsepsiya asosan quyidagi hollarda qo‘llaniladi:

20

23. 
    Real va potensial iste’molchilarning ko‘pchiligi cheklangan sotib olish qobiliyatiga ega bo‘lsa.
    

23. 
    Ma’lum tovarga talab taklifdan yuqori bo‘lsa, bunday holda o‘rinbosar tovar bo‘lmagani uchun xaridor bor tovarni sotib olishga majbur.
    

23. 
    Agarda mahsulot tannarxi yuqori bo‘lsa, ko‘p hajmda ishlab chiqarish tannarxni birmuncha kamayishiga olib keladi, korxona ma’lum bir tovari bilan bozorda o‘z ulushini egallaydi.
    

Bu konsepsiyaning asosiy maqsadi ishlab chiqarish bo‘lib, aynan shu tovarga talab yuqori, taklif esa kam bo‘lgan vaqtda uni sotish muammo emas.

Rejali iqtisodiyot davrida ko‘proq shu konsepsiya ishlatilgan, lekin juda katta seriyalarda tor assortimentda mahsulotlar iste’molchilarning bunday tovarlarga nisbatan talabini pasayishiga va tovarlarning peshtaxtalarda turib qolishiga sabab bo‘ldi. Shunday bo‘lishiga qaramasdan, bu konsepsiya o‘z vaqtida Genri Fordning avtomobil zavodida juda katta daromad keltirdi. U katta hajmda ommaviy avto-mobillar seriyasini ishlab chiqarib avtomobil sanoatini rivojlantirdi. Uning qora rangdagi o‘rta hol amerikalikning hamyoniga to‘g‘ri keladigan avtomobillarini 1908 – 1927-yillarda T-modeli nomi ostida chiqarib shu yillarda 15 mln.dan ortiq avtomobil sotilishiga erishdi. Katta partiyalarda shu modeldagi avtomobillarni chiqarib ommaviy iste’molchilarni shakllantirdi. Qora rang o‘sha vaqtda eng arzon va tez quruvchi bo‘yoq bo‘lgani uchun G.Ford shu rangdan foydalanib, mahsulot tannarxini pasayishiga erishgan va katta daromad ko‘rgan. O‘z mahsulotlarini har xil qilish haqidagi takliflarga G.Ford hazil qilib, mijozlarga xohlagan rangdagi avtomobilni berish mumkin, faqat bitta shart bilan: u qora bo‘ladi, degan gapi uchun sal bo‘lmasa “tuzoqqa” tushay dedi, chunki raqobatchilari yangi boshqaruv konsepsiyasini o‘zlashtirib, avtomobillarning turli modelini taklif qila boshladilar. Keyinchalik ishlab chiqarishni takomillashtirish konsepsiyasi qo‘llanilib, unda tovarlarning yangi modellari, texnologiyalari, assortimentlari yaratilishiga katta e’tibor qaratildi.

Download 2,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: