O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi marketing

1.2-rasm. Marketing rivojlanishining 5 ta bosqichi
⁴“O’zbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti. Toshkent 2003-y. 479- bet
15
Rivojlangan mamlakatlarda «Realizatsiya davri» 1950-yillargacha davom etdi. Sotish hajmi yetarli darajada edi. Lekin muammo kom-paniya nimaga ko‘proq ahamiyat berish kerakligini aniqlash edi. Kom-paniyalar uchun ilmiy izlanish olib borish, sotib olish, ishlab chiqarish, jo‘natish va sotishni bog‘lab turadigan odam kerak edi. Shunday qilib, «Realizatsiya davri»ni «marketing bo‘limi davri» egalladi. «Marketing bo‘limi davri» - kompaniyaning barcha marketing ishlari faqat bir bo‘lim tomonidan olib boriladi va qisqa muddatli rejalari tuziladi.

1960-yillarga kelib esa ba’zi bir kompaniyalar faqat marketo-loglardan iborat holda ishni boshladi. Hatto, marketing kompaniyalari ishchilarining ba’zilari «Marketing bo‘limi davridan» chiqishgan edi.

Mijozni

qanoatlantirish

Marketing

kompaniyasi

Foyda olish (yoki

muvaffaqqiyatga

erishish) maqsadi

Kompaniya

say-
harakatlari

1.3-rasm. Marketing kompaniyasi

«Marketing kompaniyasi davri» - qisqa muddatli marketing reja-lashtirishga qo‘shimcha uzoq muddatli marketing rejalarini ishlab chiqadi va butun korxona marketing kompanyasi asosida ish olib boradi. Marketing kompaniyasi juda oddiy, lekin juda muhim. Marketing kompaniyasi yangilik emas. Lekin ko‘pchilik boshqaruvchilar bu so‘zni eshitib vahimaga tushadi. Shuning uchun ular o‘zlari uchun oson bo‘lgan mahsulotni ishlab chiqarish, uni sotishga harakat qiladi. «Ishlab chiqargan mahsulotni sotishdan ko‘ra sotiladigan mahsulotni ishlab chiqarish maqsadga muvofiqdir», ya’ni aqlli boshqaruvchi esa ishlab chiqarishdan ko‘ra ko‘proq marketingga e’tibor qaratadi. Marketingga moyil korxona o‘zi ishlab ishlab chiqargan mahsulotni sotishdan ko‘ra mijozlarga kerakli narsani ishlab chiqarishni ma’qul ko‘radi. Masalan, Ford Motors «Mijozlar tajribasi» dasturiga muvofiq Ford kompaniya-sining turli bo‘limlaridagi ishchilari Fordning minglab mijozlari bilan

16

uchrashib, ularning xohish va istaklarini o‘rganishdi va ishlab chiqarish-ga tatbiq qilishdi.