O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi kurs ishi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika insituti

2.3 Turli va tabiiy materiallar bilan ishlash

O’zbekiston tabiiy resurslar, foydali qazilmalar, metall va qotishmalar, plastmassalar, yog’ochlar va o’simliklarga boy o’lkadir. Respublikamizning bu tabiiy boyliklari sanoatda, turmushda foydalanadigan xom ashyo bo’lishi bilan bir qatorda mehnat darslarida bajariladigan ishlar uchun kerakli material bo’lib ham xizmat qiladi.

Ukuvchilarni ilk yoshligidan boshlab bolalarda ona tabiatga kizikish va muxabbatni, undagi guzalliklarni kura bilishni tarbiyalash krak. Tabiiy materiallar bilan ishlash ularni tabiatni kuzatishga majbur kiladi. Kuzatishlar esa badiiy ijodiy kobiliyatlarni, konstruktorlik goyasini, tushunchalarning anikligini uygotadi.
Turli tabiiy materiallar bilan ishlash, turlicha ishlov berilishini, turli asboblardan foydalanishni talab kiladi va ularni ishlatish bilim, kunikma, malakalarini beradi.
Turli tabiiy materiallarni tuplash ukituvchi kuygan maksadga boglik buladi. Ukuvchilar kurib chikilgan va batafsil muxokama kilingan yoki uzlari uylab topgan tasvir uchun material tuplaydilar.Va aksincha, avval kandaydir materialni tuplab, keyin kanday ish bajarishni aniklashlari kerak.
Tabiiy materiallarni ukuvchilar dastlab ukituvchi raxbarligida sayr vaktida tuplaydilar. Tabiiy materillarni tulash jarayonida ukuvchilar atrofdagi usimliklar dunyosi, xashoratlar bilan tanishadilar, daraxtlar, gullar navlarini, nomlarini, shakllarini, tabiiy materiallni kachon va kanday tuplash va kanday saklash lozimligini bilib oladilar. Tabiatni kuriklash va unga extiyotkorona munosabatda bulish, uni asrash masalalariga aloxida ehtibor berish xar bir ukuvchining burchidir.
Mexnat darslarida tabiiy materiallardan: kuritilgan bargalar, gullar, poliz ekinlari- kovun, tarvuz, kovok uruglari, mevalar – olcha, urik, shaftoli
danaklari va shu kabilar: balik tangalari va kanotlari, juxori va makkajuxori sutalari, paxta chanogi, yongok pusti va shu kabilardan keng foydalaniladi.
Tabiiy materillarni tuplayotgan xar bir ukuvchi tabiiy materiallarni tartibli yigish va tayyorlash lozimligini bilishi, barg tuplash jarayonida daraxtlar, butalar shoxini kupollik bilan sindirish, gul va shu kabilarni uylamasdan tuplash tabiatga nisbatan vaxshiylik ekanligini yodda tutishi lozim. Gullarni kul bilan sindirib bulmaydi, aks xolda poyasi zararlanishi mumkin.
Usimliklarni tuplashda gazeta, gerbariy papkasi, kaychi, paxta bulishi kerak. Gazeta daftarsimon taxlanib, orasiga materiallar tartib bilan joylanadi.
Kuritib olishga muljallangan usimliklar xar kanday namlikdan xoli bulishi kerak, aks xolda usimlik kuritilganda unda doglarning izi koladi. Kuritilayotgan usimlikning tabiiy rangini asrab kolishning eng muxim sharti, ularni shamol utib turadigan joyda, yelvizakda, kuyosh nurida tez kuritib olishdir. Usimliklarni kuritish 3 sutkadan oshmasligi kerak.