O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax politexnika instituti “fizika” kursidan

3 – topshiriq.Mavzuning taqdimot slaydini tayyorlang.
(Slayddan mavzu, mavzu rejasi, ko’rgarma vositalari, qiziqarli faktlar,video darslar, ta’rif va 
formulalar, jadvallar, mavzu yuzasidan xulosa, adabiyotlar ro’yhati joy olishi kerak.) 

---

14 
Mustaqil ish № 6 
Mavzu: Impuls va uning saqlanish qonunini o’rganish 
Maksad: Impuls va uning saqlanish qonunini o’rganish 
 
Ushbu mavzuni mustaqil o’rganish uchun tavsiya qilinadigan mavzular 
1.Harakat impulsi. 
2.Impulsning saqlanish qonuni va uning ba’zi bir tatbiqlari. 
3.Absolyut elastik va noelastik urilishlar. Mavzuga doir topshiriqlar. 

Mavzuga doir topshiriqlar 
1 – topshiriq 
Quyidagi savollarga javob bering 
1.Jismning impulsi deb nimaga aytiladi? Jism impulsi SI da qanday birlikda o’lchanadi? 
2.Kuch impulsi deganda nimani tushunasiz? 
3.Ichki kuchlar va tashqi kuchlar deganda nima tushuniladi? Yopiq sistema nima? 
4.Impulsning saqlanish qonunini ta’riflang. U qanday sistemalar uchun o‘rinlidir.
5.Reaktiv harakatning mohiyatini raketaning harakatga kelishi misolida tushuntiring. 
2 – topshiriq Quyidagi masalalani yeching
 
1 – masala.
Massasi m
1
= 750 t bo‘lgan kema ustidagi pushkadan harakat yo‘nalishiga teskari, 
lekin gorizont bilan α = 60
o
burchak ostida o‘q uzilgan. Massasi m = 30 kg bo‘lgan snarad υ = 
10
3
m/s tezlik bilan otilgan bo‘lsa, kemaning tezligi qanchaga o‘zgargan? 
2 – masala. 
Massasi m = 1 kg bo‘lgan moddiy nuqta aylana bo‘ylab υ = 10 m/s tezlik bilan tekis 
harakat qilmoqda. Davrning to‘rtdan bir qismida, yarim davrda va to‘la bir davr mobaynida 
impulsni o‘zgarishini toping. 
3 – masala.
Moddiy nuqtaning harakati
2
4
8
5
t
t
x



tenglama bilan berilgan. Uning 
massasi m = 2 kg bo‘lsa, t = 2 s dan t = 4 s o‘zgarganda moddiy nuqtaning impulsini va bu 
o‘zgarishni yuzaga keltiruvchi kuchni toping. 
4 – masala.
Massasi m
1
= 20 t bo‘lgan temir yo‘l platformasi υ
1
= 9 km/soat tezlik bilan 
harakatlanmoqda. Platforma ustiga o‘rnatilgan pushkadan, pushkaga nisbatan massasi m
2
= 25 
kg, tezligi υ
2
= 700 m/s bo‘lgan snarad otilgan. O‘q otilgandan keyin platformaning tezligi: 1) 
o‘q platforma harakatlanayotgan yo‘nalishda; 2) o‘q platforma harakatiga teskari yo‘nalishda 
topilsin.