Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi jizzax davlat pedagogika instituti begbutayev a. E., Yusupov r. M

Paketlar
– uzatilayotgan maʻlumotlar porsiyasi. Paket 
oʻtadigan aloqa kanallari va marshrutizatorlar ketma-ketligi – marshrut yoki 
paketning tarmoqdagi yoʻlidir. Paketning yoʻli avvaldan maʻlum emas va u 
bevosita uzatish jarayonida aniqlanadi. 
Oxirgi qurilmalarni Internetga kirishi Internet xizmatlarini yetkazib 
beruvchilar yoki Internet-provayderlar orqali amalga oshiriladi. Internet-
provayderlar quyidagi funksiyalarni bajaradi: 
-marshrutizatorlar va aloqa liniyalari tarmogʻini taqdim etadi va oxirgi 
qurilmalarni tarmoqqa turli usulda ulanish imkoniyatlarini taklif etadi, masalan -
Dial-up, raqamli AL yordamida keng polosali ulanish, lokal tarmoq orqali yuqori 
tezlikli kirish, simsiz kirish; 
-Web-saytlar tarmogʻiga bevosita (toʻgʻridan-toʻgʻri) ulanish. 
Mahalliy Internet-provayderlar milliy va xalqaro zvenolar provayderlariga 
ulanishadi. (6.3-rasm.) 

---

134 
6.3-rasm. Internet-provayderlarning tuzulmasi. 
Magistral 
operatorlari 
ulkan 
territoriyalarda 
(mamlakat, 
kontinent) 
magistralaloqa kanallariga ega boʻlishadi. Regional operatorlar bitta regionda 
(viloyat, oʻlka, shtat) xizmatlarni taqdim etadi. Lokal operatorlar shahar 
chegarasida xizmatlarni taqdim etadi. 
Har bir Internet-provayder maʻmuriy birlik boʻlib, IP protokoli boʻyicha 
maʻlumotlarngi uzatadi va Internetda qabul qilingan ismlar va manzillar boʻyicha 
kelishuvlarga rioya qiladi. Hostlar, marshrutizatorlar va Internetning boshqa 
komponentlari tarmoq ichida axborotni qabul qilish va uzatishni boshqarish uchun 
protokollardan foydalanishadi. 
Fayllar qanday qilib, kompyutyerdan internetga uzatiladi va aksincha? Buni 
tushunish juda muhimdir Sizning brauzeringiz kerakli Web–uzel, masalan, 
http://www.gov.uz/ireate–bu ikki alohida bogʻlanish hisoblanadi. 
Web brauzer
(browser) – (ingliz tilidan to browse – koʻrib chiqish, 
sahifalash) Internet sahifalarini koʻrish va unda ishlash uchun moʻljallangan dastur. 
Masalan, Opera, Google Chrome, Mozilla Firefox, Internet Explorer va h.k. 
Internetda Web-hujjatning har birida (va har bir obʻektda) oʻzining 
murakkabmanzili mavjud — u resursni koʻrsatuvchi