O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Islom Karimov nomidagi tdtu olmaliq filiali

Yoqilg’i turlari
Yoqilg’i massasi yonuvchi qismining tarkibi o’zgarmas kattalik bo’lib, uning asosiy harakteristikasi hisoblanadi .
Yonuvchi massa tarkibiga kirgan kimyoviy elementlar reaktsiyaga kirishishida (yonishida) ajralib chiqadigan issiqlik miqdori hamma element uchun bir xil emas. 1 kg uglerod to’la yonganda CO2..... hosil bo’ladi va 3,28.104 issiqlik miqdori ajraladi. Yoqilg’idagi oltingugurtning reaktsiyaga kirishidan esa sulfid angidridiSO2 hosil bo’ladi. U yoqilg’i tarkibidagi namlikdan vujudga kelgan suv bug’i bilan birikib sulfat kislotasi H2SO3ga aylanadi. Hosil bo’lgan H2SO3metall sirtlarini zanglatib yemiradi, bu ichki yonuv dvigatellariga salbiy ta‘sir kursatadi.
Suyuq yoqilg’i asosan neftni 300-3700 S qizdirishdan hosil bo’lgan bug’ni har xil fraktsiyalarga ajratish va ularni kondensatsiyalash (suyuqlantirish) yo’li bilan olinadi : suyuqlantirilgan gaz 1 %, benzin 15 % atrofida (suyuqlantirish tempiraturasi 30-180 S) , kerosin 17 % (tc=120-3150C ), solyar moyi 18 % (tc=180-3500C ) va mazo’t 45 % ( qaynash temperaturasi tk=330-3150C ) hamda qoldiq, massa 41 % atrofida bo’ladi.
Gaz yoqilg’isi asosan tabiiy gaz bo’lib, uning tarkibi metan (botkok gazi) SN4, vodorod N2, azotN2, yuqori darajadagi uglerod birikmalari SN, uglerod oksidi SO, karbonat angidridi SO2 dan iborat, Turmushda ishlatiladigan gaz tozalangandan so’ng, unga gazning siqib chiqishini aniqlash maqsadida maxsus qo’shilma-odorizator qo’shiladi, u o’ziga xos sassiq hidga ega.
Yoqilg’i to’la yonganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori turlisa bo’lganligidan, ularni bir-biridan farqlash maqsadida, yoqilg’ining yonish issiqligi tushunchasi kiritilgan.
Ish yoqilg’isining birlik massasi to’la yonganda ajralgan issiqlik miqdori yonish issiqligi deyiladi. kj/kg yoki kj/m3 larda o’lchanadi. Yoqilg’ining yonishida ajraladigan issiqlik miqdori yuqori (qyuu), va quyi ( qku) bo’ladi. orasidagi bog’lanish quyidagicha ifodalanadi.

qю^u=qk^u+25(9H^и+W^u)

(10..1)