O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Yer osti ta’miri uskunalari
Uzoq yillardan buyon neft-gaz qazib chiqaruvchi korxonalar satatsionar minora, machta hamda turli tipdagi va o‘lchamdagi stellajlarga ega. 5-rasmda balandligi 24 m va 75 t yuk ko‘tarishga mo‘ljallangan bashnya turiga kiruvchi VET 75-24 minorasining konstruksiyasi ko‘rsatilgan. Bunday minora chuqur quduqlarda yer osti ta’mirini amalga oshirishga yordam beradi.

5-rasm. VET 75-24 minorasi.
Ko‘pincha MENS turidagi machtalardan chuqurligi kam bo‘lgan quduqlarda yer osti ta’mirini o‘tkazishda qo‘llaniladi.
Ozarbayjondagi neft-gaz qazib chiqaruvchi korxonalar shu ikki turdagi minoralardan keng foydalanadilar.
Keltirilgan machta ko‘rsatkichlari OTU 26-02-217-70 normasiga to‘g‘ri keladi.
Bu turdagi minora va machtalar stellajdagi gorizontal (qisman qiya) quvur va shtangalarni ko‘tarib-tushirish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, turli hududlarda uning turli xillari qo‘llaniladi. Quvur va shtangalarning gorizontal holatda joylashishi stellaj bilan ko‘tarib-tushirishda ularning bukilishi, rezbalarining buzilishiga va ularning ifloslanishiga olib keladi. Shuning uchun ayrim hollarda ularni vertikal holda ushlab turish orqali jihozlanadi.
Konstruktorlar A.P.Madera va G.P.Nuridjanov tomonidan yangi texnologiya bo‘yicha MSPD turidagi qurilma taklif qilingan. Bunda quvur va shtangalar vertikal holatda joylashadi. Bunday texnologiya quvur va shtangalarni yaxshi saqlanishini ta’minlash va qo‘l ishlarini yengillashtirish bilan birga ko‘tarib-tushirish ishlarini tezlashtirish imkonini beradi.
6-rasmda Mader-Nuridjanov texnologiyasi bo‘yicha ko‘tarib-tushirish ishalrini bajarishga mo‘ljallangan magazin tizimiga ega bo‘lgan minora keltirilgan.

6-rasm. Maderi va Nuridjanov tizimi bo‘yicha MSPD jihozli minora.
Statsionar minora yoki machta va stellaj bilan jihozlangan ishlatish quduqlarini (dengizdan tashqari, chuqur yoki qiyin sharoitli hududda joylashgan quduqlar) ularni ishlatish 0,03 dan oshmas ko‘rsatkichlar bilan ishlashi sababli ularni oqilona deb bo‘lmaydi. Shuning uchun keyingi yillarda quduqlarda ko‘tarib-tushirish ishlari harakatlanuvchi machtalar yordamida amalga oshiriluvchi holatda bajarilmoqda.