O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

2-rasm. bog‘liqlik grafigi.
-quvur birikmasining ko‘tarish uchun ketgan vaqt; - quvur birikmalarini ko‘tarib-tushirishning boshqa ishlari uchun ketgan vaqt. Bu jarayon amaliy jihatdan isbotlangan. Misol sifatida 3-rasmda diametri 73 мм bo‘lgan quvurlarni tushirish uchun ketgan vaqt ko‘rsatilgan.

3- rasm. Bitta quvurni ko‘tarish bo‘yicha ishlar sikli tavsifi (1 kgs≈10Н).
Grafikdan ko‘rinib turibdiki, bo‘shatish operatsiyasini mexanizatsiyalashtirish 20-30% hisobiga tezlashtirish mumkin, bu ko‘tarib – tushirish ishlarini bajarish uchun qilinadigan ishlardan, masalan ko‘tarish quvvatini oshirishga nisbatan ancha samaralidir.
Svecha uzunligi oshirish esa ko‘tarib – tushirish ishlari tezligini tezda so‘ndiradi, qo‘l mexanizatsiyasi darajasini oshirish esa unga juda kam vaqt ketishini ta’minlaydi.

4-rasm. bog‘liqlik grafigi.
- quvurni ko‘tarish va tushirish ishalriga ketgan vaqt; - svechadagi quvurlar soni (svecha uzunligi va minora balandligini ko‘rsatadi); - ishlarni bajarishning mexanizatsiyalanganlik darajasi va ulrani vaqt bo‘yicha bajarilish darajasini tavsiflovchi koeffitsiyent. Tekshirishlar shuni ko‘rsatadiki, ko‘targich quvvatini, transmissiya va lebyodkalarni murakkablashtirish, ayniqsa minora balandiligini oshirish ko‘tarib-tushirish ishlarini murakkablashtirish bilan birga ularga vaqtni oshishiga saba bo‘ladi. Ko‘tarib-tushirish qurilmalarning o‘ta og‘irligi vaqtning ko‘p miqdorda sarflanishiga olib keladi. Bu ayniqsa ishlab chiqarish kuchiga salbiy ta’sir qiladi.
Bu tekshirishlar quduqlarni yer ostida ta’mirlashda yangi yo‘nalishlarni ishlab chiqarishga turtki bo‘ldi. Bu yo‘nalish ish kuchini oshishi, ish sharoitini yengillashishiga va yaxshilanishiga olib keldi. Yangi yo‘nalishlarning asosiy xususiyatlari qo‘yidagicha :
1). Ko‘tarib-tushirish ishlarining tezlashishi va yengillashishi ko‘targich quvvati va minora balandligini oshishi hisobiga emas, balki qo‘l ishalrini mexanizatsiyalashtirish va avtomatizatsiyalashtirish, ayniqsa quvur, shtangalarni bo‘shatib-qotirish, elevator bilan ishlash va boshqalar hisobiga bo‘ladi.
2. Transport va montaj ishlarini yengillashtirish va osonlashtirish hisobiga yer osti ta’mirlash ishlarini oshirish.
3. Ko‘targich og‘irligini, minora balandligini, asbob va mexanizatsiya massalarini kamaytirish hisobiga ko‘tarib-tushirish ishlari og‘irligini kamaytirish.
Bu yo‘nalish yangi agregatlar, qurilmalar, mexanizatsiya jihozlarini yaratilishiga asos bo‘ldi.