O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi issn 2181-4732


Innovatsion texnologiyalar №1 (29) 2018 y



Download 3,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet68/82
Sana24.02.2022
Hajmi3,43 Mb.
#205440
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   82
Bog'liq
5dc2b2033236e

 
Innovatsion texnologiyalar №1 (29) 2018 y.
72 
TA’LIM VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI/ ОБРАЗОВАНИЕ И 
ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
эса ўлчанади. Шунга қараб: а) доимий бурчакли ва ўзгарувчан базисли дальномерлар; б) 
ўзгарувчан бурчакли ва доимий базисли дальномерлар бўлади. Оптик дальномерлардан энг 
кўп тарқалгани доимий параллактик бурчакли ипли дальномердир. Бундай дальномер ҳамма 
геодезик асбобларнинг кўриш трубаларида бўлиб, иккита дальномер ипларидан иборат. 
Уларда номер рейкалари билан биргаликда масофа ўлчаш имконини беради. 
Оптик дальномерларда масофа 1:1200, 1:5000 нисбий хатоликлар билан ўлчанади. 
Ҳозирги кунда чизиқ ўлчашда ёзилганлардан ташқари узунлиги 30, 50 м бўлган пўлат ва 
фибергласли рулеткалар юқори аниқликни таъминлайдиган, айланаси 30 см ва 1 м бўлганда 
ғилдираклари ҳамда оддий сиртдан 30 м, қайтарувчи сиртдан бир неча юз метр масофани 
ўлчаш, ҳажм, юза ҳисоблаш имконини берадиган лазерли рулеткалар қўлланилмоқда [6]. 
1-расм. Оптик дальномер 
Дальномернинг коэффициентини аниқлаш. Узунлиги 75—100 м текис майдонда АБ 
чизиқ танланади. Белгиланган чизиқ узунлигини 0,1 м аниқликда лента ёки рулетка билан 
ўлчанади. А нуқтага нивелир ва Б нуқтага рейка ўрнатилади. Рейка бўйича дальномернинг 
пастки (P) ва юқори (Yu) ипларидан миллиметрда саноқ олинади. Бу жараён битта усулни 
ташкил қилади. Бундай усул асбоб баландлигини ўзгартирган ҳолда 4 марта бажарилади. 
Дальномер коэффициенти ҳисобланади: 
r
o
Yu
P
D
K
'
)
(


Бу ерда: D—рейкагача бўлган масофа, мм; (P—Yu) дальномернинг юқори ва пастки иплари 
бўйича олинган саноқ фарқининг ўртачаси, мм.
Тахеометрик 
масалаларга 
бурчакли 
йўналишларни 
ўлчаш, 
координаталар 
орттирмаларни аниқлаш, назорат функциялари, рейка бўйича саноқ аниқлиги назорати
қараш нурининг ердан баландлиги назорати, бекатдаги нисбий баландликнинг назорати
секцияда ва бекатда елкалар фарқлари назорати кабилар киради. Замонавий электрон 
тахеометрик станциялари автоматлаштириш даражасига кўра механик, моторлаштирилган 
(радио алоқа орқали олишдан моторлаштирилиб бошқариладиган)ларга бўлинади. Бурчак ва 
чизиқ ўлчаш аниқлиги бўйича улар тегишлича [2]: 
- ўртача аниқликда – m
β 
– 3-5 ̋, м
Д 
=5+[5-3] мм/км 
- аниқ аниқликда – m
β 
– 2-3 ̋, м
Д 
=3+[3-2] мм/км 
- юқори аниқликда – m
β 
– 1 ̋, м
Д 
=1+[2-1] мм/км 



Download 3,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   82




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish