O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

a – b – v aylana egrilik uzunligi (4.4-rasm, a) odatda 50-90 m ni, g – d – e serpantin (4.4-rasm, b) uzunligi esa 130-170 m ni tashkil etadi.
Serpantin odatda karyer qiya bortlarida to‘gri yo‘l uchastkalarini xavfsiz birlashtirish imkoniyati bo‘lmagan hollarda quriladi.
Avtoyo‘llarning burilish qismlarida burilish radiuslarining minimal ruxsat etilgan qiymatlari quyidagicha belgilangan; yuk ko‘tarish qobiliyati 10-40 t bo‘lgan avtosamosvallar uchun 15-20 km/soat tezlikda - 15 metr, 30-40 km/soat tezlikda esa - 30 metr;
Avtosamosvallarning karyer avtoyo‘llaridagi ruxsat etilgan burilish radiuslari 4.2-jadvalda keltirilgan.
Avtoyo‘lning yon profili turli qiyaliklardagi yo‘l uchastkalarining birlashgan chizig‘idan iboratdir.
Karyer avtoyo‘llarining hisobli yoki o‘rnatilgan qiyaligini qabul qilishda karyer chuqurligi, harakat intensivligi, avtotransport vositasi tortish xususiyatlari, ob-havo sharoitlari hisobga olinadi.

4.2-jadval

Yo‘l sharoitlari	Yuk ko‘tarish qobiliyati (t) bo‘lgan avtosamosvallarning burilish radiusi, (m)
	25-30	40-45	70-80	110-120	170-180
Karyer ichidagi doimiy yo‘llar	50-60	50-60	50-60	50-60	50-60
Serpantin va aylana egriliklar	20-30	30-35	35-40	35-40	40-45
Karyer ichidagi vaqtinchalik yo‘llar	12-15	12-15	15-20	17-20	20-25
Yuklanish maydonchasidagi tugunli syezdlar	10-11	12-13	12-14	14-15	18-20

Karyerlarda avtosamosvallardan samarali foydalanish, ularni ishlatish muddatlarini oshirish hamda xavfsizlikni ta’minlash maqsadlarida avtoyo‘llarning maksimal qiyaligi amalda 70-80 ‰ o‘lchamlarda chegaralangan.
Karyerlarda qattiq tog‘ jinslari tashilayotganda betonli va temir-betonli yo‘l qoplamalari ishlatilganda qiyalik 70 ‰ dan, yumshoq tuproqsimon tog‘ jinslari tashilayotganda 60 ‰ dan oshmasligi kerak. Yo‘l qiyaliklari qiymati 100‰ dan oshishiga ruxsat etilmaydi, chunki bunda mashinalarning yurish qismlari va g‘ildiraklari kuchli yeyilishi kuzatiladi. Yuksiz yo‘nalishlardagi qiyalik qiymati harakat xavfsizligini ta’minlash uchun 120-150 ‰ qiymatda tavsiya etiladi.
Uzoq masofali qiya yo‘llarda har 500-600m oraliqda 20 ‰dan oshmaydigan qiyalikdagi 50-60 m li yo‘l uchastkalari hosil qilinadi.
Karyer yo‘llarining trassasini belgilashda yer ishlari hajmi minimal hajmda bajarilish omilidan kelib chiqishi kerak.
Yo‘l burilish qismlaridagi ko‘ndalang profilini moslashtirish qiymati quyidagicha aniqlanadi.
, (4.3)
Zaboy va ag‘darma yo‘llarda yo‘l holati nisbatan yomon bo‘lganligi uchun yo‘l qiyaliklarini oshirishga ruxsat etilmaydi.