O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim vazirligi Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika Universiteti Olmaliq filiali

BOSHQARILUVCHI

TO‘G‘RILAGICH DVIGATEL TIZIMLARI

Zamonaviy elektr yuritmalarida boshqariluvchi to‘g‘rilagich dvigatel (BT-D) tizimi keng qo‘llaniladi. Ular katta kuchlanish 1000 V gacha toki bir necha ming ampergacha bo‘lgan ko‘p fazali boshqariluvchi tiristor va tranzistorli to‘g‘rilagichlami o‘z ichiga oladi. BTD tizimining foydali ish koeñitsiyenti GD tizimnikidan ancha ortiq. Yuritmaning elektromagnit inersiyasi GD tizimiga o‘xshab generator qo‘zg‘atish chulg'ami ikkita mashinaning yakor zanjiri inersiyasi bilan emas, faqat asosan dvigatel yakori inersiyasi bilan aniqlanadi.

Statik 0‘zgartgich (BT) qo‘lanilganda BTD tizimining ishonchliligi GD tizimiga qaraganda ikki marta ortadi. Shu bilan birga yuritmaning massahajm o‘lchamlari ham kamayadi. Keltirilgan afzalliklar BTD tizimining hozirgi kunda keng ko‘lamda qo‘llanilishiga asosiy omil bo£lib xizmat qilib kelmoqda.

Yentil o‘zgartgichlarining boshqarish tizimlarini yaratish prinsiplari va tasnifi. Bir fazali boshqariluvchi to‘g‘rilagichlaming ishlash prinsipini 3.5-rasmdan tushuntirish mumkin. Sinxronlashtiruvchi qurilma SQ arrasimon kuchlanish generatori AKG ni boshqaradi. Bu generator faza bo‘yicha tarmoq kuchlanishi Ut bilan sinxronlashtirilgan davomiyligi 180° elektr gradusiga teng bo‘lgan ustun kuchlanishi Uust ni shakllantiradi.