O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universitetining qo‘qon filiali

Nazorat savollari.
1. Buzilmay ishlash extimoligi formulasini ko‘rsating?
2. Buzilishlar intensivligini aniqlash formulasini ko‘rsating?
3. Birinchi buzulishgacha o‘rtacha ishlashni aniqlash formulasini ko‘rsating?
4. Ishonchlilikni o‘rtacha daraja koeffisenti nimaga teng?


20-MA’RUZA


ZAXIRALANMAGAN VA TIKLANMAYDIGAN TIZIMLARNI BUZILISHLAR OQIMINI VA INTENSIVLIGINI VAQTGA BOGʻLANGANGA DOIR MASALALAR YECHISH

Element va elektron qurilmalarni sinashda, ularni texnik shartlarga (TSH) mos kelishi tekshiriladi. Elementlar va elektron qurilmalar loyixalashtirish va ishlab chiqarish jarayonida har xil sinovlardan o‘tkaziladi.

Elektron qurilmalar ishonchliligi ishlab chiqrishda dastur asosida namuna elementlari ustida o‘tkaziladi. Dasturda mahsulot ko‘rsatkichlarini tekshirish usuli ko‘rsatiladi. Ba’zi turdagi radioelektron asboblarni tekshirish uchun quyidagilardan kelib chiqib soni tanlanadi.
a) sxemada 1000 – 4000 gacha elementi bo‘lgan asboblar uchun 2-4 ga namuna tanalanadi;
b) sxemada 1000 – 4000 gacha elementi bo‘lgan asboblar uchun 3-6 ta namuna tanlanadi;
v) sxemada 1000 tadan kam elementga ega bo‘lgan asboblar uchun 6 ta namna tanlanadi;
Sinash vaqti quyidagi formula orqali tanlanadi:
N_tu = KT_o‘re
bunda, T_o‘re – buzilmay ishlashning o‘rtacha vaqti; N - namunalar soni; t_u - har bir namunani sinashning davomiyligi; k-sinov maqsadi bilan shartlangan koeffisiyent.
Ishonchliligini sonli tavsiflarianiqligini oshirish uchun k-koeffisiyentni oshirishga intilish kerak. K20 bo‘lishiga intilish kerak.
Sinov jarayonini o‘tkazish jarayonida nosozliklar (buzilishlar) ro‘yxati to‘ldiriladi.
Mahsulot turi (bloklar soni)___________
Bo‘linma _____________ ____
Chizma raqami (shifr)______ sinov o‘tkazish uchun ma’sul __________
Zavoddagi raqami_________ ishlab chiqarilgan vaqti_____________

Umumiy ishlagan vaqti (soatda)	Sinash shartlari (issiqlik, namlik, yorug‘lik va xakazo)	Nosozlik sababi	Buzilishni tashqi namoish bo‘lishi	Element turi va namunalari	Buzilgan element nomeri (sxemadagi)	Buzilishlar turlari		Nozoslikni (buzilishni) bartaraf etish uchun nima qilindi	Ta’mirlanish sanasi	Qo‘shimcha ishlatil-gan vaqt		Ilova
						To‘satdan yoki sekin asta	Yaqqol yoki berkingan			Nozosozlikni topish	Ta’mirlash uchun
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12		13

Sinov tugaganidan keyin vaqt tuziladi korxona raxbari tomonidan tasdiqlanadi. Xatoliklarga tekshirish ma’lum bir sinash rejimlari orqali bajariladi. Sanash dasturini tuzishda tekshiralayotgan asboblarni; quyidagi rejimlari keltiriladi.
a) tashqi ta’sirlar (harorat, namlik, silkinish)
b) ko‘rsatilgan rejimlar davriylik sxemasi;
v) har hil rejimlarda asboblarni davomiy ishlashi;
g) iste’mol manbayining chegaraviy o‘lchamlari va bu manbalarda
asboblarning ishlash vaqti.
Sinashdan oldin va har bir sinash siklidan keyin ko‘rsatkichlar sinash dasturiga mosligi tekshiriladi.
Ishonchlilikka sinashda buzilishlar va nosozliklar analiz qilishga alohida e’tibor beriladi.
Namunalarni sinish vaqti chegaralanganligi sababli, ishonchlilikni sonli tavsiflari faqat ishonish chegarasi bo‘yicha hisoblanadi.
T_o‘re – buzilmay ishlashning o‘rtacha vaqti;
 - buzilishlar xavfi (intensivligi;)
p(t) - aytib o‘tilgan ishonch koeffisenti asosida buzilmay ishlash extimolligi, quyidagi formula orqali aniqlanadi.

bunda, t – sinalayotgan namunalarni o‘rtacha ishlatilgan vaqti t=N_u

C₁ C₂ – ishonch koeffisentiga bog‘liq koeffisentlar,
e - natural lagorifmlar asosi,
t – qurilma yoki apparatni taxminiy ishlash vaqti,
n – buzilishlar soni
n=0 bo‘lgan hollatlar uchun, ishonchlilik tavsiflarini aniqlovchi ishonch chegaralari quyidagi formula orqali aniqlanadi.

bu yerda S_o koeffisentiga bog‘liq koeffisent (jadvaldan olinadi)
Misol:
Tekshiralayotgan sinash natijalariga ko‘ra ishonchlilik tavsiflarini xisoblash. 100 ta ngamuna sinalgan, 100 ta buzilish qayd etilgan. Sinash muddati 1000 soat. Ishonch koeffisenti r=0,9 bo‘lganda 100 soat uchun T_o‘rt va R(t) ishlash vaqtini aniqlang.
Yechim: N=100,n=10,tu=1000 soat,t=100 soat
Yuqorida ko‘rsatilgan formula orqali buzilmay ishlash vaqti yig‘indisi
T_x =Nt_u=100x1000=10⁵ soat

Jadvaldan r=0,9 va n=10 ni topamiz

C₁=1,61 va C₂=0,65
Formula orqali aniqlaymiz



Misol: 2000 soat mobaynida ikkita namuna sinalgan, buzilish sodir bo‘lmagan.
Ishonch (extimollik) koeffisenti p=0,9 bo‘lgan xolda 100 soatda To‘r  va r(t) ni aniqlang.
Ishlashni sinash vaqtining yig‘indisi.
T_x=N_tu = 2x2000=4000 soat
Sonli jadval orqali aniqlaymiz C_o=2,3

Nazorat savollari.

1. Texnik nazorat nima?

2. Siz ishlab chiqarish jarayoniga nisbatan qanday texnik nazoratlarni bilasiz?
3. Siz davrlik bo‘yicha texnik nazoratni qanday turlarini bilasiz?
4. Siz nazorat natijalaridan foydalanish bo‘yicha texnik nazoratni qanday turlari bilasiz?
5. Sinov nima va u nima maqsadda o‘tkaziladi?
6. Qanday belgilar bo‘yicha sinovlar sinflanadi?
7. Sinovlarni ta’sir turi bo‘yicha xarakterlab bering?