O'zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

9.5.-rasm. Qayta tiklanadigan shar to‘ldirilgan absorber sxemasi:
1 — sharlar katlami; 2 — forsunka; 3 — tomchi ushlagich; 4 — panjara;

;

9.6-rasm. Stabilizatorli ko‘pikli absorber sxemasi: 2 — forsunka; 3 — tomchi ushlagich; 4 — panjara; 5 — ko‘pik qatlamli stabilizator.
kamerali superfosfat retur bilan aralashtiriladi, donadorlanadi va quritiladi. Quritish jarayonida fosforitning parchalanish darajasi 60-70% dan 80-90% gacha ko‘tariladi. Donachalarning maxsulot fraksiyalari ammiak bilan neytrallanadi, sovutiladi va tarkibida: 45-47% umumiy, 42,5-44,5% uzlashadigan, 37-38% suvda eruvchan, 3-5% erkin P₂O₅ va 1,5-2% azot bo‘lgan maxsulot olinadi. 1 t P₂O₅, li maxsulot ishlab chiqarish uchun: 824-835 kg fosfat kislota (100% P₂O₅, xisobida), 271-280 kg fosforit uni (100% P₂O₅ xisobida) va 35 kg MH₃ sarflanadi.
Tabiiy fosfatlarni suyuq fazasining konsentratsiyasi 45-50% P₂O₅ bo‘lgan 3-5 karra ortiqcha mikdordagi fosfor kislota bilan parchalashga asoslangan kamerasiz qo‘shaloq superfosfat ishlab chiqarishni siklik usuli xam ma’lumdir; bunda xosil bo‘ladigan monokalsiyfosfat cho‘kmasi ajratiladi, neytrallanadi, donadorlanadi va quritiladi, bu tuz bilan to‘yingan eritma esa parchalanish bosqichiga qaytariladi, shu bilan bir vaqtda u erga tarkibida 53-58% P₂O₅ tutgan yangi fosfat kislota xam qo‘shiladi. Bu usullar xom ashyoning parchalanish darajasini juda yuqori daraja (98-99%) ga etish imkoniyatini beradi, ammo 1 t o‘zlashadigan P₂O₅ li maxsulot olishga sarflanadigan fosfor kislotaning, oldingi bayon etilgan usullardagiga nisbatan anchagina, kattaligi bilan ajralib turadi; bundan tashqari suspenziyada filtrlanish xususiyatiga ega bo‘lgan ulchamdagi kristallarni xosil kilish qiyin kechadi. SHuning uchun bayon etilgan bu usul ishlab chiqarishga tatbiq etilmagan.
Boyitilgan fosforitlarni (28% P₂O₅) polifosfat kislotada (73-77% P₂O₅) parchalash orqali tarkibida orto- va polifosfatlar aralashmasi to‘tgan tez qotuvchi massa olish mumkin. Uni etiltirishda, ayniqsa yuqori xaroratda, kondensirlangan fosfatlarning monokalsiyfosfatga aylanishi xisobiga qisman gidrolizlanish sodir bo‘ladi. Maxsulot ammoniylashtirilgandan so‘ng, tarkibida: 47-49% P₂O_5uzl. (uning 90% i P₂O₅s.e.) va 3-7% N to‘tgan polisuperfosfat deb ataluvchi o‘g‘it olinishi mumkin.