O'zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT
TEXNIKA UNIVERSITETI OLMALIQ FILIALI
“Kimyoviy texnologiya” kafedrasi
“Noorganik moddalar ishlab chiqarish uskunalari va loyihalash” fanidan


Kurs loyixasi
Mavzu: Ammafos ishlab chiqarishda BDQ hisobi va loyihalash

Bajardi: Yo`ldoshev A.A
Qabul qildi: Po`latov G`.M


Olmaliq 2022 yil
“Tasdiqlayman”
Kimyoviy texnologiya
kafedra mudiri
Mamatqulov N.N
“___” _______ 2021 yil

KURS LOYIHASIGA TOPSHIRIQ
Fan nomi: “Noorganik moddalar ishlab chiqarish uskunalari va loyihalash”
Guruh: 11^b-18 Kimyoviy texnologiya.
Talaba: Yo`ldoshev A.
Rahbar: Po`latov G`.
1. Loyiha mazmuni: Ammafos ishlab chiqarishda BDQ hisobi va loyihalash.
2. Boshlang’ich ma’lumotlar:

3. Asosiy adabiyotlar:

1. V.B. Damaskin, O.A. Petriy. ElektroximiY. Vissh. shk., 1987 g 295 s.
2. M.A. Dasoyan, I.Y. Polmskaya, YE.V. Saxarova. Texnologiya elektroximicheskix pokritiy. Mashinostroyeniye 1989 g. 391 s.
3. Agladze R.I. i dr. Prikladnaya elektroximiya - M.L: Ximiya 1975 g.
4. Grafik qismning tuzilishi:

Kirish, Texnik qism, Texnologik qism, Hisob qism, Mehnat muhofazasi, Xulosa,

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
6. Loyihaning bajarish muddati

	1	2	3	4	5	Tanishtiruv yozuvi	Himoya
Rejada
amalda

Kurs loyiha rahbari: Po`latov G`.
MUNDARIJA
KIRISH

1. 
   UMUMIY QISM
   

1.1.ISHQORLARNING XOSSALARI VA QO`LLANILISHI
1.2.ISHQOR VA XLORLARNI ELEKTROLIZ USULDA ISHLAB CHIQARISH UCHUN
XOM-ASHYO
1.3.NATRIY GIDROKSID ISHLAB CHIQARISH USULLARI
II.TEXNOLOGIK QISM
2.1 ELEKTROLIZ VA QATTIQ KATODLI ELEKTROLIZ

2. 
   NATRIY GIDROKSID OLISHNING LABORATORIYA USULLARI
   
3. 
   NATRIY GIDROKSIDNI OLISH TEXNOLOGIK SXEMASI
   

2.4 MODDIY VA ISSIQLIK BALANSI
MEHNAT MUHOFAZASI
IQTISODIY QISM
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
KIRISH

Hukumatning chorak yakunlariga bag`ishlangan yig‘ilishlarida qabul qilingan Birinchi navbatdagi chora-tadbirlar dasturini va modernizatsiyalash bo`yicha tarmoq dasturlari hamda loyihalarni amalga oshirish bo`yicha tasdiqlangan tarmoq jadvallari ijrosi ta’minlanishini ko`rib chiqish va ularning bajarilishi uchun o`z vaqtida tegishli choralar ko`rish tartibini joriy etish darkor.

Ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini boshqarish tizimlarini joriy etish, mahsulotlarning xalqaro standartlarga mosligini ta’minlash masalasi barcha korxonalarda ham hal etilgan, deb bo`lmaydi. Bu kamchilik, ayniqsa, biz uchun o`ta muhim ahamiyatga ega bo`lgan yengil sanoat, farmatsevtika va qurilish materiallari sanoati kabi iste’mol tovarlari ishlab chiqariladigan tarmoqlarga tegishlidir.
Mamlakatimizda yaratilgan ishlab chiqarish salohiyatidan foydalanish borasida ham ishga solinmagan ulkan imkoniyatlar mavjud. Biz ishlab chiqarishni yangilash va modernizatsiya qilish uchun katta mablag` sarflaymiz, ko`p miqdordagi xorijiy investitsiyalarni jalb etamiz.
Mamlakatimiz korxonalarida qishloq xo`jaligi xomashyosini qayta ishlash darajasini tanqidiy tahlil qilish va uni rivojlantirish bo`yicha mavjud resurs va imkoniyatlarni aniqlash hamda sanoatning qayta ishlash tarmoqlarini jadal rivojlantirish, ishlab chiqarilayotgan iste’mol tovarlari turlarini ko`paytirish va sifatini yaxshilash, buning uchun qo`shimcha imtiyozlarni ko`zda tutadigan maxsus qaror qabul qilish kerak.
Hozirgi vaqtda dunyo miqyosida yillik xlor ishlab chiqarish 25 mln. t dan ortadi. Uni ishlab chiqarish uchun 70 mlyard kvt- soatdan ortiq elektr energiya sarflanadi. Elektrokimyoviy ishlab chiqarish sanoatda xlor ishlab chiqarish shajmi bo’yicha eng yirik ishlab chiqarishlardan biri shisoblanadi.
Xlor ishlab chiqarish sanoatda 1785 yildan boshlangan. Birinchi bilib xlorni osh tuziga va pirolyuzitga sulfat kislota ta’sir ettirib olingan. Keyinchalik Veldon usulida soda ishlab chiqarishdagi chiqindi shisoblangan xlorid kislotadan olgan. 1870 yilda Dikon usulida 400-500°C mis katalizatori ishtirokida gaz sholatidagi vodorod xloridni shavo kislorodi bilan oksidlab olishga asoslangan. Shu usulda xlorni kuchli suyultirilgan azot bilan sham olish mumkin.
Elektrokimyoviy usulda xlor olish osh tuzi suvli eritmasini elektroliziga asoslangan. Umumiy ko’rinishda reaksiya quyidagi tenglama bilan ifodalanadi:
2 NaCl + 2H2O ^ O2 + NaOH + H2
Elektroliz natijasida xlordan tashqari NaOH (kaustik soda) va vodorod sham hosil bo’ladi. Bu mashsulotlar sham kimyo va boshqa sanoat soshalari uchun qimmatbaho xom ashyo shisoblanadi.
Zamonaviy sanoatda elektrolitik usulda xlor va kaustik soda ishlab chiqarish ikki xil elektroliz usulining qo’llaniHshiga asoslangan: a) qattiq katodli (diafragmali) b) simobli katod bilan. Bu usullar katodda boradigan reaksiyalarning har xil borishi bilan farqlanadi. Qattiq katodda elektroliz jarayonida vodorod ionlarining ajralishi bilib o’tadi va elektrolitda ishqor hosil bo’ladi. Simobli katodda natriy ionlari hosil bilib natijada natriy amalgamasi hosil bo’ladi, uni elektrolizdan chiqarib suv bilan parchalaydi: shu vaqtda vodorod ajralib chiqib ishqor hosil bo’ladi. Parchalanishdan hosil bilgan simob amalgamasi elektrolizyorga qaytariladi.
Simob katodli usul bilan ancha toza holdagi kaustik soda olish imkoniyati bor, lekin soda narxi qattiq katod usulda olingan soda narxidan yuqori turadi. Oxirgi yillarda yuqori darajadagi toza kaustik sodaga bilgan talab yuqori bilganligi uchun simobli katod usulida elektrolizni olib borish keng rivoj topmoqda. Dunyo miqyosida 1990 yilda 75% dan ortiq xlorni elektrolitik usulda olish shu usulda olib borilgan. Yaponiya va g’arbiy Yevropada asosan hamma olingan xlor shu usulda olinadi. AQSH va MDH da diafragmali usulda olingan.
I. UMUMIY QISM