O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti huzuridagi pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tarmoq markazi

Bitiruv ishining nazariy va amaliy ahamiyati: Oliy ta’lim muassasalarining bakalavriyat ta’lim yo‘nalishlarida “Avtomobillar texnik ekspluatatsiyasi va servisi” fanidan talabalarning bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllantirishda zamonaviy pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llash hamda innovatsion ta’lim metodlarini joriy etish orqali ta’lim maqsadlariga erishish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilganligi bilan belgilanadi.
Bitiruv ishi tuzilmasining tavsifi. Ushbu bitiruv loyiha ishi kirish, ikki bob, 6 ta paragraf, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro`yxatidan tashkil topgan. Bitiruv ishining umumiy hajmi 52 betni tashkil qiladi.


I BOB “AVTOMOBILLAR TEXNIK EKSPLUATASIYASI VA SERVISI” FANINI O’QITISHNI NAZARIY ASOSLARI
1.1 “Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi va servisi” fani taraqqiyotining ustuvor yo`nalishlari
Mamlakatni jadal rivojlantirish borasidagi dasturiy vazifalarni amalga oshirishda fanni va ilmiy infrastrukturani rivojlantirish g`oyat muhim ahamiyatga ega. Davlat faoliyatining muvaffaqiyati hozir ko`p jihatdan fan-texnika taraqqiyoti yutuqlari, chuqur ilm talab qiladigan texnologiyalar qanchalik keng joriy etilayotgani, kadrlarning kasb tayyorgarligi darajasi bilan belgilanadi. <sup>3</sup>
Ayniqsa, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning tashabbuslari bilan amaldagi qonunchilik, huquqni qo`llash va ilg`or xorijiy tajribani tahlil qilish asosida ishlab chiqilgan 2017-2021 yillarda “O`zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo`nalishi bo`yicha Harakatlar strategiyasi”<sup>4</sup> ham bu sohada ustivor ahamiyatga ega.
Yuqori texnologiyalar davri - XXI asrda zamonaviy texnika va texnologiyalarning iqtisodiyotdagi va jamiyatdagi o`rni kundan-kunga ortib bormoqda. Texnologiyalarni rivojlantirish jamiyatning asosiy talablaridan biri bo`lib, insonlarning kiyim-kechak, uy-joy, oziq-ovqat kabi hayot - faoliyati talabini qondiruvchi vositaga aylanib qolmoqda. Shu bilan bir qatorda uning inson hayot - faoliyatiga bo`lgan salbiy ta’siri ham kuchayib bormoqda. Jumladan, atrof-muhitga, inson hayotiga, ekologiyaga salbiy ta’sir qilmoqda.
Ishlab chiqarishda odamga ko`plab omillar: mehnat faoliyati turi, uning og`irligi va kuch sarflanishi, amaldagi ish sharoitida zararli, zaharli moddalarning mavjudligi, har xil nurlar, iqlimiy sharoit, yoritilganlik, shovqin, tebranish va boshqalar, insonning psixofiziologik qobiliyati (birinchidan, insonning har xil qo`zg`atuvchi salbiy ta’sirlarga insonning qarshi reaksiyasi, ranglarni qabul qilish qobiliyati va boshqalar) ta’sir qiladi.
O`zbekiston Respublikasida bozor iqtisodiyotini shakllantirish va rivojlantirish, iqtisodiy o`sish va aholining turmush darajasini ko`tarishning zaruriy sharti sifatida, mamlakatda makroiqtisodiy va moliyaviy barqarorlikka erishishni nazarda tutadi.
Avtotransport korxonalarining rivojlanishi, hozirgi zamon texnikasi va iqtisodiyoti taraqqiyoti mutaxassislar faoliyati doirasini kengaytiradi, qabul qilinadigan qarorlarni asoslashga va ularning iqtisodiy, ijtimoiy va texnik oqibatlarini baholashga bo`lgan talablarni oshiradi. Ushbu talablarga javob beradigan keng qamrovli mutaxassislar “Avtomobil servisi” bakalavr ta’lim yo`nalishida tayyorlanadi. “Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi va servisi” fani yo`nalishning asosiy fani hisoblanadi.
Fanni o`qitish avtomobil transporti texnik ekspluatasiyasini belgilovchi O`zbekistonda qabul qilingan standart va me’yorlarga asoslangan. Uni o`qitishda ilmiy-tekshirish ishlarida va ishlab chiqarishda orttirilgan ko`p yillik tajribadan foydalanib, bozor iqtisodiyoti sharoitida avtomobil transportining rivojlanishi va undan texnik foydalanish masalalari hamda mamlakatimiz va chet ellar tajribalari, avtomobil transportiga texnik xizmat ko`rsatish, joriy ta’mirlash, servisi va rivojlanish istiqboli masalalari talabalarga o`rgatiladi.
Zamonaviy avtotransport korxonalarida texnik xizmat ko`rsatish va joriy ta’mirlash ishlarini tashkil etishda, xizmat ko`rsatishning ilg`or usul va vositalarini tanlashga alohida e’tibor beriladi.
“Avtomobillarning texnik ekspluatasiyasi va servisi” fani o’z ichiga "Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish va ularni ta’mirlash texnologiyasi asoslari", avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish va uni ta’mirlash texnologiyasi, maxsus sharoitlarda avtomobillardan texnik foydalanish, maxsuslashtirilgan harakatdagi qismga texnik xizmat ko’rsatish va ularni ta’mirlashning o’ziga xos xususiyatlari, karer avtomobillarining texnik ekspluatasiyasi va avtomobil transportini atrof muhitga ta’siri bo’limlarini oladi.
Bu fanning maqsadi va vazifalari quyidagilardan iborat: