O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

 
 
 
15-rasm. Kalsit 
 
Minerallarning magnitlik xususiyati 
Magnitlik xususiyatiga ega bo‘lgan minerallar soni juda oz. 
Paramagnitlik xususiyati kuchsiz bo‘lgan minerallarni (masalan, 
Guruhlar
Minerallar 
Solishtirma 
og‘irlik 
Yengil
(2,5 gacha) 
Neft, smola, kumir, oltingugurt, gips, osh tuzi 
0,5-1,5 
2,0-2,5 
O‘rtacha 
(4 gacha) 
Kalsit, kvars, dala shpatlari, slyudalar, 
dolomit. amfibollar, piroksenlar, limonit, 
flyuorit, granat, topaz, korund 
2,5-3,0 
3.0-4,0 
Og‘ir
(4dan yuqori) 
Barit (og‘ir shpat), ma’danli minerallar; temir, 
kumush va qo‘rg‘oshin Sof metallar, ma’dan 
(mis, oltin, platina) va boshqalar 
4,5 6,5 8,0 
8-23.0 

---

60 
oltingugurtli pirrotin) magnit o‘ziga osonlikcha tortadi. Jumladan, faqat 
magnitdan iborat minerallar ham bor, ya’ni ular ferromagnitli bo‘lib temir 
qirindilari, mix va boshqa temir buyumlarni o‘ziga tortadi. Masalan, 
magnetit, nikelli temir, ferroplatinaning ba’zi turlari ana shunday 
xususiyatga ega. Shuningdek, magnitdan qochuvchi (sof tug‘ma vismut) 
diamagnit minerallar ham bor. Mineralning magnitlik xususiyati erkin 
aylanadigan magnit strelkasi yordamida tekshiriladi. 
16- rasm. Magnetit 
Minerallarning mo‘rtligi, pachoqlanishi va qayishqoqligi.
Minerallarning mo‘rtligi - sirtiga bosim ta’sirida pichoq uchida 
chizgandagi uqalanish va maydalanish xususiyati. Ba’zi minerallar 
pachoqlanish (deformatsiyalanish) xususiyatiga ega. Bu hodisa sof 
(tug‘ma) metallarda kuzatiladi. 
qayishqoqligi (moddalarning tashqi deformatsiyasi) - kuch ta’sirida 
o‘z shaklini o‘zgartirishi va qolganidan keyin, yana asl holiga qaytib 
kelishi xususiyatidir.