Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi iqtisodiyot fakulteti

Kapital bozori - ishlab chiqarish omili sifatida kapital talabi va taklifining nisbati natijasida shakllangan bozor sohasi. Kapitalga talab sub'ekti biznes va tadbirkorlardir. Kapitalga bo'lgan talab - bu kapitalni jismoniy shaklda (mashinalar, uskunalar va boshqalar) sotib olish uchun zarur bo'lgan investitsiya fondlariga bo'lgan talab. Ishlab chiqarish omili sifatida kapital taklifining sub'ektlari uy xo'jaliklari hisoblanadi.Uy xo'jaliklari investitsiya fondlarini taklif qiladilar, ya'ni. summa pul biznes sotib olish uchun foydalanadi ishlab chiqarish aktivlari... Taklif investitsiya fondlari moliyaviy vositachilar yordamida sodir bo'ladi ( investitsiya fondlari, tijorat banklari va boshqalar) Agar ssuda kapitaliga talab uning taklifiga to'g'ri kelsa, kapital bozorida muvozanat paydo bo'ladi; kapitalning marginal rentabelligi va o'tkazib yuborilgan imkoniyatlarning marjinal narxining tasodifiyligi bor. Kapital bozoridagi muvozanat bahosi - bu foiz. Foiz - bu kapital egasi oladigan asosiy daromad. Kapitalga bo'lgan talab sub'ekti uchun foizlar kapital qarz oluvchining xarajatlarini ifodalaydi.
Yoqilgan kapital bozori pul olinadi va qarzga olinadi. Pul, asosan, asosiy vositalarni sotib olish uchun qarzga olinganligi sababli, bu bozor kapital bozori deb ataladi.
Pulni qarzga berish deyiladi kreditlar yoki kredit(lat ... kredit- "kredit"). Pul qarz berganlar chaqiriladi kreditorlar, va qarz oladiganlar chaqiriladi qarz oluvchilar.
Stavka foizi ma'lum vaqt davomida pul ishlatish uchun to'lanishi kerak bo'lgan narx deb ataladi. Bu bozorda ham narx, ham miqdor bir xil birlik - pul bilan o'lchanganligi uchun, nisbiy qiymatlar narxlarni o'lchash uchun ishlatiladi - foiz.
Kapital bozorining asosiy xususiyati - har qanday firma va har qanday iste'molchining bu bozorda ham qarz beruvchi, ham qarz oluvchi sifatida harakat qilish qobiliyati.
Kapital bozori yaxlit tizimdir. Kapital bozori - uy xo'jaliklari, firmalar va davlat o'rtasidagi kapital harakati, kapital aktivlari va ulardan foydalanish natijasida olingan daromad sohasidagi munosabatlar. Kapital bozorining tuzilishi - uning ichki tuzilishi bo'lib, u uchta xususiyat bilan tavsiflanadi: yaxlitlik, ma'lum bir tizim elementlarining mavjudligi va ular orasidagi bo'g'inlarning tabiati.
Kapital bozori tuzilishining asosini uning asosiy xossalari tashkil etadi, deb ishoniladi. Shuning uchun kapital bozori turli shakllarda mavjud: moddiy shakl (jismoniy kapital bozori) va pul shakli (kredit bozori, qimmatli qog'ozlar bozori). Kapital bozori nafaqat moliya bozorining, balki ishlab chiqarish omillari bozorining bir qismidir.
Rivojlanish jarayonida iqtisodiy munosabatlar yangi tushunchalar va talqinlar paydo bo'ldi. Kapital bozorini ta'riflashga bir necha yondashuvlar mavjud bo'lib, ular kapitalni ishlab chiqarish vositalarining majmui sifatida yoki daromad olish uchun turli operatsiyalarda ishlatiladigan pul summasi sifatida tavsiflaydi.
"Kapital" tushunchasini tushuntirishlari noaniqligi tufayli "kapital bozori" toifasini aniqlash muammolari ham mavjud. Ikkita mumkin bo'lgan talqin mavjud bu ta'rif... Bu bozorda sotuvchi va xaridor o'rtasidagi munosabatlarning ob'ekti nimaga bog'liq.