O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti ―oziq-ovqat texnologiyasi‖ kafedrasi

Тuzilish sxemasi: 
а
- 
мukor
(zigomitsetlar sinfi):
1 - endosperalar;
2 - sporangiy (mevali tаnа);
3 – sporangiy tashuvchi;
4 -mitseliy;
б
- 
аspergil
(deyteromitsetlar sinfi):
1 - коnidiyalar (ekzosporalar);
2 - sterigmalar;
3 - конидия ташувчи;
4 - мицелий;
в
- 
пеницилл
(дейтеромицетлар синфи):
1 - конидиялар;
2 - фиалидлар;
3 - метула;
4 - шох;
5 - конидия ташувчи;
6 - мицелий. 

---

137 
keng tarqalgan, substrat ichiga o‗sib kirmaydigan, pahmoq, ipsimon, o‗rgimchak 
to‗risimon, paxtaga o‗xshagan yoki unli koloniyalar hosil qiladi. Ko‗pchilik turlarining 
vegetativ mitseliysi bo‗yalmagan. Faqat meva hosil qiluvchi mitse-liysi pigmentli bo‗ladi. 
SHuning uchun yosh koloniyalari oq yoki och kulrang bo‗ladi. Meva hosil qiluvchi 
organlari rivojlana borgan sari koloniyalar sariq, pushti, qizil, yashil, qora va hokazo 
rangga kiradi. 
Shundan keyin mog‗orning mitseliysi va ko‗payish organlari mikroskopda 
o‗rganiladi. Bunda stereoskopik yoki oddiy mikroskopda o‗rganish va koloniyalarni 
bevosita Petri likopchasining o‗zidan ko‗rish mumkin. Mikroskopda 80-200 marta 
kattalashtirib qarab, ochiq mitseliylar borligi, ularning xarakteri, xlamidosporalar va 
sklerotsiylar hosil bo‗lishi, sporangiyaband va konidiyabandlarning, boshchalari sporalari 
va konidiyalarning joylashuvi aniqlanadi. Koloniyaning cheti, pigmentlangan va 
bo‗yalmagan qismlari chegarasi va o‗rtasi kuzatiladi.
Mikroskopda ko‗riladigan preparatlar qizdirib, so‗ngra sovitilgan ikkita preparat 
oval ignada tayyorlanadi. Ignalarda mitseliyni meva hosil qiluvchi gifalari va yupqa oziqa 
muhiti bilan birga kichik bo‗lakcha shaklida olib, yaxshilab yog‗sizlantirilgan buyum 
oynasidagi 1:1 nisbatda olingan bir tomchi glitserin va etanol aralashmasiga qo‗yiladi. 
Ehtiyotlik bilan, mitseliyning strukturasini buzib yubormasdan, gifalarni ninada to‗g‗rilab 
(tekislab), ustiga qoplagich oyna yopiladi va sekin bosiladi. Preparat dastlab 8x yoki 10x, 
keyin 40x ob‘ektivda qaraladi. Meva hosil qiluvchi gifalarning tuzilishi, sporalar 
(konidiyalar)ning o‗lchami, shakli va tuzilishi 600-800 marta kattalashtirib o‗rganiladi. 
Zamburug‗lar tirikligida har xil buyoqlar bilan bo‗yaladi, biroq ularning konsentratsiyasi 
0,5-1 foizdan oshmasligi kerak. Zamburug‗lar hujayrasini kimyoviy o‗rganish, hujayralari 
strukturasini, turli qo‗shilmalarni aniqlash, yosh xususiyatlarini aniqlash, yadrolarni 
topishda achitqilarni o‗rganishdagi usullar qo‗llanadi.