|
Fikrlash. O'smirlik davrida mavhum-mantiqiy tafakkurning rivojlanishi davom etadi. Buning oqibati o'rta maktab o'quvchilarining "falsafalashi", ularning mavhum mavzularda suhbat va tortishuvlarga intilishidir. Ularning ko'pchiligi uchun mavhum imkoniyat haqiqatdan ko'ra qiziqroq va muhimroq ko'rinadi. Shu bilan birga, abstraktsiyalarga bo'lgan ishtiyoq ko'pincha shon-shuhrat, noziklik va umidli orzular orzulari bilan birga keladi. To'g'ri, mavhum fikrlashga moyillik qizlarga emas, asosan yigitlarga xosdir. 14-15 yoshda maktab o'quvchilarining intellektual faoliyatga qiziqishi ortadi, ta'lim yanada jiddiylashadi. Bu ham ularning intellektual imkoniyatlarining oshishiga olib keladi. 15-16 yoshda fikrlashning qattiqligi (inertligi) keskin pasayadi, u moslashuvchan, harakatchan bo'ladi. 15 yoshdan 18 yoshgacha bashorat qilish qobiliyati ortadi (sabab-oqibat munosabatlarini o'rnatish, rejalashtirish, gipotezalarni taklif qilish va tahlil qilish, o'tgan tajribani yangilash va qayta qurish).
Xotira. Yuqori sinflarda xotiraning rivojlanishi maktab o‘quvchilarining mnemonik faoliyat usullarini, ya’ni nazariy materialni eslab qolishga yordam beradigan texnikalarni (assotsiatsiyalar yordamida yodlash, dastlabki reja, yordamchi ma’lumotlarni tanlash) o‘zlashtirishi bilan bog‘liq. , va boshqalar.). Shunday qilib, yosh bilan, qobiliyatdan xotira asta-sekin o'tib ketadi aqlning sifati bo'yicha, Bu o'quv materialini yodlash uchun tug'ma xususiyatlar (moyilliklar) va olingan ko'nikmalarning uyg'unligini aks ettiradi. Mnemotexnikalarni o'zlashtirish va asab jarayonlari harakatchanligining pasayishi natijasida katta yoshdagi o'quvchilarda yodlash hajmi va aniqligi yana oshib, kichik yoshdagi o'quvchilar darajasidan oshib ketadi. Aloqa. O'rta maktab o'quvchilari o'rtasidagi muloqot o'ziga xos xususiyatlarga ega. Birinchidan, u o'zini oshkor qilish uchun ishlatiladi va shuning uchun tengdoshlar bilan ko'proq ishonchga ega bo'ladi, bu muloqot doirasini toraytiradi va aloqa sherigi bilan do'stona munosabatlarni o'z ichiga oladi. Ikkinchidan, kattalar bilan muloqot kuchayib bormoqda, lekin asosan muammo yuzaga kelganda, ya'ni kerak bo'lganda, ma'lum bir masala bo'yicha maslahat, fikr olish. Tengdoshlar bilan muloqotda asosan qiziqishlar va dam olish faoliyati bilan bog'liq mavzular muhokama qilinadi.
Avtonomiyaga intilish O'smirlik davridagi muloqotning asosiy xususiyati. Ajratish xulq-atvor avtonomiyasi(yosh yigitning o'zi bilan bog'liq masalalarni mustaqil ravishda hal qilish zarurati va huquqi); hissiy avtonomiya(ota-onalardan mustaqil ravishda tanlangan o'z qo'shimchalariga ega bo'lish zarurati va huquqi); axloqiy avtonomiya Va qimmatli(o'z qarashlariga bo'lgan ehtiyoj va huquq va ularning haqiqiy mavjudligi). Xulq-atvor avtonomiyasiga boshqalardan ko'ra erta erishiladi - allaqachon o'smirlik davrida.
Hissiy va ma'naviy qadriyatlarning avtonomiyasiga erishish - o'smirlik davri. Shu bilan birga, hissiy avtonomiyaga erishish katta qiyinchiliklar bilan birga keladi. Bu yoshdagi odamga (va ko'pincha u to'g'ri) ota-onasi uning tajribasini jiddiy qabul qilmaydiganga o'xshaydi. Shu bois, ota-onaning arzimagan beozorligi farzandining ichki dunyosi ularga abadiy bo‘lmasa, uzoq vaqt yopiq bo‘lishi uchun yetarli. Shu bilan birga, ona otadan ko'ra yigitlarga yaqinroq bo'lib qoladi. Ular otaga asosan istiqbol, rejalar va kelajakka intilishlar bilan bog'liq eng muhim masalalarni yo'llar, vositalar bilan hal qilish uchun murojaat qilishadi.Ikkinchi qism. Yoshga bog'liq psixologiya I-kontseptsiyaning xususiyatlari. Katta maktab yoshi - bu erta yoshlik, ya'ni kamolot va shaxs shakllanishining yakuniy bosqichining boshlanishi. Bu davrda yigitlar tomonidan bajariladigan ijtimoiy rollar soni kengayib bormoqda va mustaqillik va mas'uliyat talab qiladigan kattalar rollari tobora ko'payib bormoqda. Xususan, yigit jinoyatlar uchun javobgar bo'ladi. Biroq, kattalar maqomining elementlari bilan bir qatorda, yigit ota-onasiga qaramlikni va birinchi navbatda moddiy qaramlikni saqlab qoladi, bu esa uni bolaning mavqeiga yaqinlashtiradi. Maktabda, bir tomondan, u doimo kattalar ekanligini eslatib tursa, ikkinchi tomondan, ular doimo undan itoatkorlikni talab qiladilar.
Lavozimning bu noaniqligi katta yoshdagi o'quvchilarning o'z-o'zini anglashining noaniqligiga ham ta'sir qiladi. Bolalikdan ajralish ko'pincha biror narsani yo'qotish, o'z O'zining haqiqiy emasligi, yolg'izlik, tushunarsizlik kabi boshdan kechiriladi. Biroq, o'smirlik davridagi qiyinchiliklar muvaffaqiyatli yengib o'tiladigan o'sish qiyinchiliklaridir. Bundan tashqari, barcha o'rta maktab o'quvchilari ularga ega emas. Barqaror egosentrizm va chekinishning haqiqiy xavfi faqat nevrotik xususiyatlarga ega bo'lgan yoshlarda yoki o'zini past baholaydigan va odamlar bilan yomon aloqada bo'lgan odamlarda mavjud. O'qituvchi bunday yigitlarga yordam bera oladi, ularni boshqalar bilan muloqot qilishning eng mos shakllariga o'z ichiga oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
