O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta’lim Vazirligi fizika



Download 2,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/49
Sana11.08.2021
Hajmi2,73 Mb.
#145230
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   49
Bog'liq
fizika

5-LABORATORIYA ISHI 

CHO`G`LANMA ELEKR LAMPA TOLASINING TEMPERATURASINI 

ANIQLASH 

Ishning  maqsadi:  Cho`glanma  lampa  ishini  o`rganish,  uning  qarshiligi,  quvvatini 

aniqlash va temperatura o`zgarishi bilan qarshlikning o`zgarishini kuzatish. 

 

Kerakli  jihozlar:  Ampermetr,  voltmetr,  lampochka,  o`zgaruvchan  tok  manbai, 

potensiometr, kalit va ulovchi simlar 

 

Nazariy ma’lumotlar 



     Elektr  qarshiligi  o`tkazgichdagi  erkin  elektronlarning  tartibsiz  harakati  va  kristall 

panjara  tugunlarida  joylashgan  musbat  ionlarning  tebranma  harakatlari  tufayli  yuzaga 




keladi  Bu  harakatlar  temperaturaga  bog`liq  bo`lgani  uchun  o`tkazgachning  solishtirma 

qarshiligi ham temperaturaga bog`liq. 



t=

0

(1+at) 

 

 

 

 

 

        (1) 



bu  yerda 

0

-0



0

C  dagi  o`tkazgichning  solishtirma  qarshiligi 

  -  termik  koeffisient. 

O`tkazgichning qarshiligi temperaturaga bog`liq. 



Rt+R

0

(l + at) 

 

 

 

                

 

(2) 



R

0

-0



0

C dagi o`tkazgich qarshiligi. Shuningdek, elektr maydoni ta’sirida tartibli harakat 

qilayotgan  erkin  elektronlar  o`zlarining  xaotik  harakati  tufayli  o`tkazgich  kristall 

panjarasidagi  musbat  ionlar  bilan  to`qnashib,  o`z  energiyalarining  bir  qismini  ularga 

uzatadi.  Bu  energiya  o`tkazgichda  issiqlik  tarzida  ajralib  chiqadi,  uning  integral 

ko`rinishdagi ifodasi 



Q=I

2

R t= IU t=N t 

 

 

 

 



               (3) 

bu yerda   

 

P=I U 



 

 

 

 

 

 



(4) 

tashqi qarshilikda ajralib chiqqan quvvat. 

 

O`LCHASH VA NATIJALARNI HISOBLASH 



1. 1-rasmda ko`rsatilgan elektr zanjiri yig`iladi. 

 

 



1-rasm 

 

2. K-kalit  yordami  bilan  L  lampochkani  zanjirga  ulanadi,  potensiometrdan  foydalanib 



har xil kuchlanishlar berib, ularga mos tok kuchlari aniqlanadi. 

3. P = I U va 



I

U

R

2

 ifodalar yordami bilan lampochka tolasining quvvati va qarshiligi 



aniqlanadi. 

4. Qarshiliklarning  temperatura  bilan  bog`lanish  ifodasi  R



1

=R

0

(1+ t

2

);  R

2

=R

0

(1+ t

2

dan 


2

1

2



1

T

T

R

R

 yoki 


1

1

2



2

T

R

R

T

 (1) hosil qilinadi. 



T

1

-xona temperaturasi



R

l

-xona temperaturasidagi tola qarshiligi bo’lib, u avometr bilan aniqlanadi. 

5. Har  bir  tola  qarshiligi  (R

2

  )  uchun  tola  temperaturasi  (1)  formula  yordamida 



hisoblanadi va R

2

+f(t) bog`lanish grafigi chiziladi. 

6. Elektr lampa tolasining quvvati topiladi. 

  Diqqat!!!  Ushbu  ish  yuzasidan  hisobot  yozing.  Hisobotda  har  bir  mashq  bo‘yicha 

chiqargan xulosalaringizning bo‘lishi shart.  

 

SINOV SAVOLLARI 



1. Elektr toki nima? 

2. Qarshilik temperaturaga qanday bog`langan? 

3. Joul-Lens qonunini tushuntiring. 

4. Quvvat qaysi birlikda o`lchanadi? 




5. Nega voltmetr elektr zanjiriga parallel ulanadi? 

 

 



MUSTAQIL SHUG’ULLANISH UCHUN ADABIYOTLAR 

 

     1. Nazarov O‘.Q. ,,Umumiy fizika kursi’’2-qism (Elektr va elektromagnetizm) 



        Toshkent, ,,O‘zbekiston’’, 2002 yil. 

     2. Safarov A.S. ,,Umumiy fizika kursi’’ (Elektromagnetizm va to‘lqinlar), 

        Toshkent, ,,O‘qituvchi’’, 1992 yil.   

     3. M.Ismoilov, P.Xabibullaev, M.Xaliulin ,,Fizika kursi’’, ,,O‘zbekiston’’, 

        Toshkent, 2000 yil.  

     4. Haydarova M.SH., Nazarov O‘.Q. ,,Fizikadan laboratoriya ishlari’’, 

        Toshkent, ,,O‘qituvchi’’ 1989 yil. 

     5. V.I. Kozlov. ,,Obshiy fizicheskiy praktikum’’, ,,Elektrichestvo i magnetizm’’ 

         Moskva, 1987. 

      6. O.Axmadjonov ”Fizika kursi” , 2-tom.1988 yil 

 

 

 



 

 

 



 


Download 2,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   49




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish