O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

13.3-rasm. Arqonli sirtmoqlar. 
a) yaxlit bog’langan; b)tarkibli. 
Stroplar.
Yuk ko’tarish mashinalari mexanizmlarining ko’tarish 
organida donali yukni mahkamlash uchun turli ko’p tarmoqli stroplar 
qo’llaniladi (13.4-rasm). Stroplar po’lat arqonlardan tayyorlanib, 
uchlariga ilgak yoki sirtmoq qilinadi. Ko’p tarmoqli stroplar yukni bir 
necha nuqtasidan ilish uchun qo’llaniladi. Bunday stroplar ikkitadan 
sakkiztagacha tarmoq bo’lishi mumkin. Kran ilgak osmasiga osish 
uchun stroplar halqalar bilan, yuk bilan biriktirish uchun esa ilgaklar 
yoki barabanlar bilan ta’minlanadi.

---

172 
13.4-rasm. Stroplar. 
a) bir arqonli; b) ikki arqonli; v) uch arqonli; g) to’rt arqonli; d) 
halqali; ye) ikki sirtmoqli; j,z) ikki stropli. 
Stroplarni tanlashda ularning konstruktiv xususiyatlarini hisobga 
olishdan tashqari, yukni ko’tarish vaqtida tarmoqda hosil bo’ladigan 
kuchni ham hisoblash kerak. Bunda har bir arqon tarmog’idagi hisobiy 
kuch quyidagi formuladan aniqlanadi:
S = 
(13.1)
Bunda Q – ko’tarilayotgan yukning massasi, t; 
burchak 
qiymatiga bog’liq bo’lgan koeffisient; 
– vertikal bilan strop tarmog’i 
yo’nalishi orasidagi burchak, grad; 
– stropdagi tarmoqlar soni. 
qiymati 
13.1-jadval 
α 
0
0 
30
0
45
0
60
0
1,00 
1,15 
1,42 
2,00 
Sochiluvchan materiallar uchun yuk osish organlari sifatida 
kovshlar, badyalar va greyferlar ishlatiladi. Ular yordamida yuklar 
portsiyalab, tashiladi. Kovshlar va badyalarga yuklar maxsus 
moslamalar yordamida yuklanadi, uni bo’shatish esa to’ntarish yoki 
tubini ochib tashlash yo’li bilan bajariladi (13.5-rasm). 

---

173