O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

5.5-rasm. Izolyatsiyalangan trubalarni tashuvchi avtopoezd. 

---

54 
Panel tashuvchilar (5.6-rasm, a) avtoshatakchiga moslashgan 
yarim tirkama ko’rinishida tayyorlanadi va vertikal yoki o’ta qiya 
vaziyatda, devor panellari, yopmalar, pardevorlar, plita, zina va shunga 
o’xshaganlarni tashish uchun xizmat kiladi. Ular fermali va ramali yarim 
tirkama – panel tashuvchilarga bo’linadi. Fermali panel tashuvchilarning 
yuk ko’taruvchi qismlari trapetsiya yoki to’g’ri to’rtburchak kesimlarga 
ega bo’lgan fazoviy fermaga o’xshatib (5.7-rasm, b) yoki oldingi va 
ketingi tayanch maydonlar va gorizontal bog’lovchilar bilan o’zaro 
biriktirilgan ikkita tekis bo’ylama ferma (5.6-rasm, b) ko’rinishida 
tayyorlanadi. Ayrim panel tashuvchilarning tuzilishi qisqa panellarni bir 
qator qilib tashishga mo’ljallangan, ular qo’shimcha yon qiya 
kassetalarga ega bo’ladi (5.6-rasm, b)
.
5.6-rasm. Panel tashuvchilar. 
a) fermali panel tashuvchi; b) ramali tirkama-panel tashuvchilar. 
Ramali tirkama-panel tashuvchilar (5.6-rasm, b) rama va asosiy 
kuchni qabul qiluvchi yuk ko’taruvchi kassetadan iborat. Hozirgi yarim 
tirkama-panel tashuvchilar boshqariladigan gidravlik tayanchlar bilan 
jihozlangan, ular avtomobil gidrosistemasidan ishlaydi. Yarim tirkama 
panel tashuvchilar 9...22 t yuk ko’taradi. Fermali va ramali panel 
tashuvchilarning platforma turida yarim tirkamaga qayta sozlab, plita, 
balka, poydevor bloklari va qurilish konstruktsiyalarini tashish mumkin. 
Uzun bazali yarim tirkama-ferma tashuvchilar (5.7-rasm), ish 
vaziyatiga yaqin qilib o’rnatilgan va mahkamlangan, balandligi 2,5 m 
hamda uzunligi 12...30 m bo’lgan fermalarni tashish uchun 
mo’ljallangan. Tor qurilish maydonlarida ishlash uchun aravachasi 
gidravlik boshqariladigan yarim tirkama-ferma tashuvchilar qo’llanadi, 

---

55 
ularda har bir g’ildirak, avtopoezdning burilishiga qarab, tegishli 
burchakka burilaveradi. Rasmda ko’rsatilganidek, yarim tirkamaning 
ramasi 2 kasseta turidagi fermadan iborat, uning old qismi shatakchining 
tirkash qurilmasiga, orqa tomoni esa ikki o’qli boshqariladigan aravacha 
4 ga tayanib turadi. Aravachaning g’ildiraklari avtomatik ravishda 
gidravlik yuritmali kuzatish sistemasi orqali boshqariladi. Oldingi 
ko’zg’aluvchan tayanch 5, tashiladigan yukning o’lchamiga qarab, qo’l 
kuchi bilan ishlaydigan chig’ir 1 yordamida ramaning uzunligi bo’ylab 
o’rnatilishi mumkin. Ferma 3 ramaning yuk maydonchalariga tiranib 
turadi, uning yuqorigi belbog’iga qisuvchi vintlar yordamida mahkamlab 
qo’yiladi. Yarim tirkama – ferma tashuvchilarning yuk ko’tarish 
qobiliyati 10 – 22 t atrofida.