O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

5.10-rasm. Traktorlarning kinematik sxemasi. 
a) gusenitsali; b) pnevmog’ildirakli. 
1-dvigatel, 2-mufta, 3-uzatmalar qutisi, 4-gusenitsa ramasi, 
5-kardan val, 6-bosh uzatma,7-friktsion uzatma, 8-to’xtatgich, 9-
bortdagi yuritma, 10-etakchi yulduzcha, 11-etaklanuvchi yulduzcha, 12-
pnevmog’ildirak. 
5.5. G’ildirakli shataklovchilar 
Qurilish ishlarini bajarishda shataklovchilar turli xil osma va 
tirkama qurilmalar bilan ishlash uchun mo’ljallangan (5.11-rasm). 
SHataklovchilarning bir va ikki o’qli turlari mavjud va ularning ish 
unumdorligi yuqori. SHataklovchilar harakat tezligi 50 km/soatga 
yetadi, dvigateli quvvati 900 kVt gacha bo’lib, yuklangan vaqtda o’qqa 
750 kN va undan ham ortiq yuk tushadi. 
G’ildirakli shataklovchilarning tuzilishi zanjirli traktorlarga 
qaraganda ancha sodda, yengil va ularni tayyorlash oson va arzon. 
Yarim tirkama shataklovchi bilan vertikal shkvoren 3 orqali 
ulanadi. SHataklovchining burilishi ikki dona gidrotsilindr 4 orqali 
amalga oshiriladi (5.12-rasm). Bu shataklovchini 90
o
ga burish imkonini 
beradi. 
Gidromexanik kuch uzatmaning (5.12-rasm) tuzilishi quyidagicha: 
kuch uzatma 7, gidrotransformator 8, uzatmalar qutisi 9, kardan vallar 
10 va 12, asosiy yetakchi g’ildirak bir vaqtda boshqariladi. Taqsimlash 
qutisidan val 12 orqali harakat bir va bir nechta moy nasoslarini ishga 
tushiradi. Moy nasoslari yarim tirkama mashinalarini boshqarish 
qismlari ishlashini ta’minlaydi. SHataklovchi va tirkamalarni boshqarish 
gidro-taqsimlagich 1 orqali bajariladi. 

---

59