O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

3.3-rasm. Yarim buriluvchi bir cho’michli yuklagich. 
a) konstruktiv sxemasi; b) aylanuvchi mexanizmni kinematik sxemasi. 
Buriluvchi platforma aylanma harakatni gorizontal joylashgan ikki 
gidrotsilindrdan oladi. Buriluvchi platformadagi aylanuvchi yulduzcha 
bilan zanjirni bog’lab turadi, zanjirning uchi shtok bilan birgalikda 
mahkamlangan. Yarim buriluvchi yuklagich ishchi qismini, ya’ni yakka 
cho’michni boshqa turdagi moslama bilan almashtirish mumkin.
Sochiluvchan materiallar uchun yuklagichlarning texnik ish 
unumdorligi quyidagi formuladan aniqlanadi:
юм
3600
тул
техн
ш
ц
Q K
П
K
Т K



(3.5) 
bu yerda: 
Q
– cho’mich hajmi, m
3
; 
K
to’l 
– cho’michni to’ldirish 
koeffisienti; 
K
yum 
– materialni yumshatish koeffitsenti; 
K
sh 
– ish 
bajarilishidagi sharoit koeffisienti (
K
sh 
= 0,85

0,90); 
T
ts 
– ishning bir 
davri uchun ketgan vaqt, sek.
Davr davomiyligi deb – cho’michni material bilan to’ldirib, 
cho’michni transport vositasiga eltish, yuk bilan yo’lni o’tish, yukni 
cho’michdan tushirish, burilishlar va cho’michni oldingi holatiga 
keltirish uchun ketgan vaqtlar yig’indisiga aytiladi.
Donali materiallar uchun yuklagichlarning texnik ish unumdorligi: 

---

31 
3600
,
техн
м
ц
G
П
K
T

m
3
/soat,
(3.6)
bu yerda: 
G
– yuklagichning yuk ko’taruvchanlik qobiliyati, t.
Yuklagichlarning texnik ish unumdorligi mashinaning quvvatiga, 
tezligiga, cho’michning hajmiga va boshqa parametrlarga bog’liq.