Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа'lim vаzirligi fаrgʼonа politexnikа instituti

Rivojlanish qonuniyatlari. Javdarda ham boshqa donli ekinlar singari quyidagi davrlar bo‘lib o‘tadi: unib chiqish, tuplanish, maysalash, boshoq tortish, gullash va pishish.
Urug‘ni unib chiqishi. Urug‘ni unib chiqishi uchun suv, havo va issiqlik muhim. Donga suv mikropil orqali o‘tadi. Javdar urug’i o‘rtacha 50-70% o'zining quruq vazniga nisbatan suvni singdirish qobiliyatiga ega. Javdar urug‘ i past haroratda unib chiqadi, lekin murtak ildiz rivojlanishi uchun 3,8 °C harorat zarur, birinchi barg hosil bo‘ lishi uchun yuqori harorat talab qiladi. Birinchi bo‘ lib asosiy murtak ildiz harakat qiladi va ildiz tuproqqa chuqur kirib borib suv va oziq moddalami tuproq eritmasidan oladi.





Donli ekinlar urug’larining bo’rtishi:
1 – makkajo’xori; 2 – javdar.


Maysalanish davri. Kuzgi javdar urug‘i 5-6 kunda, bahorgisi 7-8 kunda ko'karib chiqadi. Murtakdan koleoptile o ‘sib chiqadi, uning ichida murtak bargi va to'pguli rivojlanadi. Birinchi barg ko‘rinishi bilan maysalanish davri boshlanadi Birinchi barg siyoh rangda bo‘ ladi, koleoptileda antotsian pigmenti mavjud. Barg aytarli darajada o‘ sib olganda, koleoptile nobud bo‘ ladi. Bargi tukli, tuk himoya vazifasini o‘ taydi. Birinchi bor chiqqandan 2-7 kun o‘tgandan so‘ng, keyingi barglar chiqadi. Barglaming o'sish paytida asosiy va yon kurtaklar shakllanadi, poya bo‘g‘inlari rivojlanadi.
Javdarning tuplanishi. Tuplanish bu biologik jarayon - o‘simlik rivojlanishida muhim davr, chunki hosilni belgilab beradigan asosiy a’zolari rivojlanadi. Kuzgi javdarda tuplanish davri 4-chi barg chiqqandan keyin boshlanadi.
Bu vaqtda birinchi murtak bargi yonlaridan barg qo‘ltiqlaridan poyacha paydo bo‘ladi. Shu bilan birgalikda bo‘g‘im ildizlari ham rivojlanadi. Har bir yangi poya o‘zining ildiziga ega. 0‘rtacha javdar 6-8 yaxshi rivojlangan poya beradi.
Naychalash davri. Birinchi bo‘g‘ im oralig‘ining 5-6 sm ga cho'zilishi va pastki poya bo‘g ‘ imining tuproq ustki qismida paydo boiishi naychalash davri boshlanishi hisoblanadi. Shu davrdan boshlab poyalaming o'sishi tezlashadi, boshoqchalarni rivojlanishi barg tilchasi ichida boshlaydi. Bu paytda asosiy barg hosil bo‘lishi yakunlanadi. Naychalash davri oxiriga kelib, poya bo‘yi naviga xos bo‘yiga ega bo'ladi.



1 2 3 4