|
АMАLIY MАSHGʼULOT №18
(2-soat)
MАVZU: KONSTRUKSION MАTERIАLLАRNI INGIBITORLАR YORDАMIDА KORROZIYADАN HIMOYALАSHNI OʼRGАNISH
Korroziya ingibitorlari deb, korrozion tizimda yetarli kontsentratsiyada boʼlib, har qanday korrozion reagentni kontsentratsiyasini uncha muhim boʼlmagan oʼzgartirish bilan korroziya tezligini pasaytiruvchi kimyoviy birikmaga aytiladi. Kimyoviy birikma kompozitsiyasi ham korroziya ingibitori boʼlishi mumkin. Korrozion muxitda ingibitor miqdori uncha katta boʼlmasligi kerak.
Ingibitor samaradorligi himoya darajasi Z (%da) va tormozlanish koeffitsienti γ (ingibitor samarasi) bilan baholanadi va quyidagi ifoda bilan aniqlanadi
(18.1)
Bu yerda
-K1 va K2 [g\(m2 ∙ soat)] - metalni ingibitorli va ingibitorsiz muxitda erish tezligi;
-i1va i2 [А/sm2] ingibitorli va ingibitorsiz muxitda metal korroziyasi tokining zichligi. Toʼliq ximoyada Z =100 %
-Tormozlanish koeffitsienti ingibitorni taʼsiri natijasida korroziya tezligini necha marta kamayganligini koʼrsatadi.
(18.2)
Z va γ oʼzaro quyidagicha bogʼlangan.
(18.3)
(18.4)
Ingibitorlarning quyidagi turlari mavjud:
Taʼsir mexanizmi boʼyicha- anodli, katodli va aralashgan
Kimyoviy tabiati boʼyicha – noorganik, organik – va uchuvchi
Taʼsir doirasi boʼyicha – nordon, ishqorli va neytral muxitda.
Ingibitorlarning taʼsiri ingibitorlarning adbsorbtsiyasi natijasida metal yuzasi xolatini oʼzgarishi yoki metal kationlari bilan qiyin eruvchi brikmalar xosil boʼlishiga asoslangan. Ingibitorlar xosil qiladigan ximoya qatlami doimo boshqa qoplamalardan yupqa boʼladi.
Ingibitorlar ikki xil yoʼl bilan taʼsir qiladi: faol yuza maydonini kamaytiradi yoki korrozion jarayonni faollik energiyasini oʼzgartiradi.
Ingibitorning adsorbtsiyasi natijasida ikki qavatli elektr qatlamini strukturasi va shu bilan birga Ψ 2 potentsialning adsorbtsion irgʼishi oʼzgaradi. Ingibitor yoppa plyonkasini yuzasini (Θ) bir qismini ekranlashtirish, u (1- Θ ) yuzada kechadigan korrozion jarayonga yoʼl qoʼymaydi.
Katod va anod ingibitorlar mos keluvchi elektrod reaktsiyalarni sekinlashtiradi, aralashgan ingibitorlar ikkala reaktsiyalardagi korroziya tezligini oʼzgartiradi. Metal yuzasida adsorbtsiya va ximoya qatlamini shakllanishi ingibitor zarrachalari zaryadi va yuza bilan kimyoviy aloqa bogʼlash xususiyati bilan bogʼlangan.
Katod ingibitorlari katod reaktsiyalarni yoki metalni faol erishini sekinlashtiradi.Lokal korroziyani bartaraf qilish uchun anion ingibitorlari samaraliroq.Koʼp xollarda metalni yaxshi ximoya qilish uchun turli qoʼshimchalari boʼlgan ingibitorlar kompozitsiyasidan foydalaniladi.
Noorganik ingibitorlar. Koʼplab noorganik moddalar agressiv muxitlarda metal korroziyasini sekinlashtirish xususiyatiga ega. Bu birikmalarning ingibirlovchi taʼsiri ularda kationlarni
(18.5)
yoki anionlarni
(18.6)
mavjudligiga bogʼliq.
Noorganik katod ingibitorlari katod jarayoni qayta kuchlanishini ortirish va katod uchastkasini maydonini kamaytirish xisobiga metallar korroziyasi tezligini kamaytiradi.
Ekranlovchi (himoyalovchi) katod ingibitorlari bu birikmalar mikrokatodlarda erimaydigan birikmalar hosil qilib, ular izolyatsiyalovchi himoya qatlami boʼlib hisoblanadi. Temirning suvdagi eritmasi uchun ZnSO4, ZnCl2Ca(NSO3)2 brikmalari temirning suvdagi eritmalarida ekranlovchi katod ingibitori boʼlishi mumkin.
Bikarbonat kaltsiy Ca(NSO3)2 eng arzon ekranlovchi katod ingibitori boʼlib suv tizimida ishlaydigan poʼlatlarni ximoya qilish uchun ishlatiladi. Bikarbonat kalsiy ishqoriy muhit ostida erimaydigan brikma SaSo3 xosil qilib, metalni elektrolitdan ximoya qiladi.
Katod jarayoni qayta kuchlanishini kuchaytiruvchi katod ingibitori vodorodli qutibsizlanish bilan boradigan korroziyada qoʼllaniladi. Ingibitor sifatida baʼzi ogʼir metallarni ( AsCl3, Bi( SO4)3) kationi bor tuzlardan foydalaniladi. Poʼlatlarda bumetallar kontaktidan choʼkish xosil boʼlib, natijada vodorodni qayta kuchlanishi ortadi. Rasmda As2O2 uncha ko’p boʼlmagan miqdorini (0,045 % mishyak xisobida) uglerodli poʼlatning oltingugurt kislotasidagi korroziyaga taʼsiri keltirilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
