O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti

11- MAVZU. 
Pedagogik texnika haqida tushuncha. 
pedagogik texnikani shakllantirish uslublari 
 

---

74 
 
  Dars  jarayonida  pedagog  oldida  muhim  bir  masala  turadi.  O‘quvchilarni 
bilim  olishga  jalb  qilish,ularni  olg‘a  harakatlantirishdir.  Bu  esa  pedagog  va 
o‘quvchilarni (o‘zaro) birgalikdagi mehnatga jalb qiladi. Buning uchun o‘qitishga 
majbur  qilmaslik  kerak.  Pedagogik  hamkorlikning  qarashlaridan  biridarsda 
o‘quvchidagi  qo‘rquvni  yo‘qotish,  uni  erkinroq,  dadilroq  qilish,  o‘zini  kuchiga 
ishontirish, unga jiddiy ijod qilishga qodir shaxs sifatida qarash. 
  Darsda aniq maqsad g‘oyasi. Buo‘quvchilar bilan hamkorlik ruhida ish olib 
borish,  ularga  aniq  bir  maqsad  qo‘yib,  bu  maqsadning  murakkabligiga  va  buni 
amalga  oshirishga  ishontirish    ularda  o‘ziga  bo‘lgan  ishonchini,  aniq,  mushkul 
masalani ham echa olish mumkunligini shakillantrish. 
  Dars  o‘tish  davomida  pedagog  shunday  usullardan  foydalanish  kerakki, 
o‘quvchilar o‘zlarini shaxs sifatida his qilishsin. Buhar bir o‘quvchi har bir darsda 
o‘zining bahosini olishi, masalalarni o‘zi tanlab olishda namayon bo‘ladi. Har kim 
o‘z guruhida himoya ostida, hechkim uni shubha bilan haqorat qilmaydi. 
  Bu  pedagogning  ixtisosligiga,  uning  qiziquvchanligiga,  ehtiyojlariga, 
intiliktual faoliyatiga bog‘liq. Albatda bunda o‘rganilayotgan material mazmunini 
tahlil qilish muhim ahamiyatga ega. Dars bir nechta omillardan iborat. Shularning 
asosiy  davlat  pedagogikasi  tomonidan  qabul  qilingan  material.  Pedagog  o‘quv 
programmaning asosiy yo‘nalishlarini bilishi kerak. Har bir darsda 3 ta masalaga 
ehtibor qaratishi kerak. Bular; 
  1.  Tarbiyaviy  masalalar  pedagogning  bo‘layotgan  masalalarga,  atrofga 
bo‘lgan  dunyoqarashini  shakillantiradi.  Ularda  inson  parvarlie,  vatanparvarlik 
ruhini tarbiyalaydi. 
  2.  Ilm  oshiradigan  masalalar  o‘z  ichiga  o‘quvchilarni  bilim,  ko‘nikma  va 
malakalar bilan  qurollattirishini oladi. 
  3. Bilish masalalari o‘quvchilarda o‘rganilayotgan materiallardan asosiysini, 
muhim joylarini ajrata olish qobiliyatini, o‘quv faoliyatida va fikirlashda mustaqil 
bo‘lishni, o‘qishda qiyinchiliklarni engishni shakillantirish. 
   Tajribali  pedagoglar  tomonidan  o‘quvchilarning  darsdagi  muxim,  kerakli 
joylari  qaysiligini,  qaysi  joyini  eslab  qolish,  qaysi  joyidan  shunchakiy  xabardor 
bo‘lishi kerakligi aniqlanadi. 
  Pedagog  tomonidan  darsni  ishlab  chiqish,  yahni  pedagogdarsning  muallifi. 
Darsning  qanday  bo‘lishi  uning  ijotkorligiga  va  mahoratiga  bog‘liq.  Avvalo 
darsning ijodiy rejasi tuziladi. Reja o‘z ichiga quyidagilarni oladi; 
- 
o‘quv  darsidan  kelib  chiqib,  har  bir  mavzu  materialining  mazmunini 
chuqur bilish; 
- 
pedagogning hayotiy va tajribaga, ma’naviy holatiga mos bo‘lishq; 
- 
o‘rganilayotgan  mavzuning  oldingi  o‘tilgan,  keyingi  o‘tilishi  kerak 
bo‘lgan mavzularga mos kelishi; 
- 
har  bir  mavzuning  o‘quvchilar  psixologiyasiga    moslashishi  maqsadga 
muvofivqdir. 
Dars  jarayonini  pedagog  tashkil  etar  ekan,  u  o‘rganishning  samaradorligiga, 
o‘quvchini ta’limning subhektiga aylantirishga, o‘quvchilar ham shu darsning ham 
muallifligiga aylantirishga intiladi. 

---

75 
 
  Darsni  ishlab  chiqishtegishli  materialni  o‘zlashtirishning  eng  samarali  usul 
va vositalarni tanlash demakdir.  
  Shuni  ta’kidlash  kerakki,  darsni  ishlab  chiqishda  o‘rganilayotgan  materiali 
o‘zlashtirishning metodik uusullarini tanlashbirinchi o‘rinda turish kerak, keyin esa 
uning  boshqa  kampanentlari  uy  vazifani  tekshirish  mustaxkamlash  metodlariga 
amal qilish kerak.