O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti

3.Pedagogik mahorat omilkorligini ta’minlovchi xususiyatlar 
Bazaviy omilkorlik 
Kasbiy  pedagogik tayyorgarlik: 
 asosiy fanlar; 
 o‘qitish metodikasi; 
 falsafiy bilimlar; 
 pedagogikbilimlar; 
 psixologik bilimlar; 
 pedagogik axloq va hokazo. 

---

102 
 
 
Metodologik omilkorlik 
Falsafiy,  umum  ilmiy  va  aniq  fanlar  darajasiga  mos  keluvchi  metodologik 
bilimlarni,  ta’lim  muammolarini,integral,  faoliyatga  taalluqli  bilimlarni  mustaqil 
yondashuv asosida o‘zlashtira olish qobiliyati va hokazo. 
 
Ijodiy pedagogik mahorat va omilkorlik 
 kasbiy qadriyatlarga yo‘naltirilganlik; 
 motivatsion ijodkorlikka yo‘naltmlganlik; 
 ta’limda innovatsiyaning asosiy umuammolaiini tushunish; 
 pedagogik vazifalarni hal qilishga tizimiy yondashishga qaratilganlik; 
 dasturiy  maqsadli rejalashtirish qobiliyati; 
 ilmiy  tadqiqot madaniyati; 
 texnologik madaniyat: 
 grafika madaniyati; 
 kasb ahloqi; 
 ta’lim muammolarini mustaqil anglash qobiliyati; 
 kommunikativlik; 
 dilkashlik. 
 kasbiy  moslashuvchanlik,  kutilmagan  holatlarga  tayyor  turish,  kirishuvchanlik 
metod  va  metodikalari,  salbiy  holatlami  keltirib  chiqaruvchi  turli  aqidaparastlikni 
engib chiqishga qodirlik qobiliyati; 
 ergonomik fikrlash; 
 kasbiy faoiiyatning individual uslubi; 
 o'zining  kasbiy  sifatlariga  baho  bera  olish,  o’z  faoliyatini  va  uning  natijalarini 
refleksiv baholash qobiliyati, tanqid va о‘zo‘zini tanqid qilish; 
 о‘zо‘zini rivojlantirish va mustaqil ta’lim olish qobiliyati va hokazo. 
Bo'lajak o'qituvchilami kasbga ijodiy yo'naltirilganligining muhim jihatlaridan biri 
uning  pedagogik  madaniyati  boiib,  u  pedagogikpsixologik  fanlar  tizimining  turli 
yo‘nalishlarida  tatbiq  qilingan.  Chunonchi:  metodologik  jihatdan  V.A.Slastenin, 
V.V.Rrayevskiy, 
axloqiy 
estetik 
jihatdan 
E.A.Grishin, 
D.S.Yakovleva, 
kommunikativlik  jihatlarini  AV.  Mudrik,  O.O.Kiseleva,  T.N.Levasheva, 
texnologik  jihatlarini  M.M.Levina,  N.E.Shurkovakabi  olimlar  ishlab  chiqqanlar. 
Ayniqsa,  o‘qituvchining  texnologik  madaniyati  uning  texnologik  faoliyati 
jarayonida  kasbiy  mahoratning  muhim  jihati  sifatida  individual  pedagogik 
faoliyatini ochib beruvchi muhim ijodiy ko'nikmasidir. O‘qituvchining texnologik 
tayyorgarligi  “pedagogik  omilkorlik”  kategoriyasini  tushunishning  muhim  qismi 
hisoblanadi va u pedagogik voqelikni idrok etish va saqlash vazifalarini bajaruvchi 
pedagogik  madaniyatning  mohiyatini  aks  ettiradi.  Bugungi  kunda  boiajak 
o'qituvchining kasbiy faoliyatidagi muvaffaqiyatlaming asosi sifatida qaralayotgan 
o‘qituvchining texnologik madaniyati o'quvchilarning ichki imkoniyatlarini ijodiy 
tomonga yo'naltiruvchi jarayondan iborat. 
O'qituvchining texnologik madaniyati uning texnologik faoliyati jarayonida kasbiy 
mahoratining muhim jihati sifatida individual pedagogik faoliyatini ochib beruvchi 
ijodiy  usullaridan  iborat.  O'qituvchining  ta’lim  jarayoniga  tayyorgarligi 

---

103 
 
“pedagogik omilkorlik” kategoriyasini tushunishning muhim qismi hisoblanadi va 
u  pedagogik  voqelikni  idrok  etish  va  saqlash  vazifalarini  bajaruvchi  pedagogik 
madaniyatmng  mohiyatini  aks  ettiradi.  Bugungi  kunda  boiajak  o'qituvchining 
kasbiy faoliyatidagi muvaffaqiyatlaming asosi sifatida qaralayotgan o'qituvchining 
texnologik  madaniyati  talabalaming  ichki  imkoniyatlarini  ijodiy  tomonga 
yo'naltiruvchi jarayondan iboratdir. 
Har  bir  boiajak  oliy  ma’lumotli  mutaxassiso'qituvchi  o'z  kasbiy  faoliyatining 
ixtisosligi  va xususiyatidan qat’iy  nazar  fundamental bilimlarga,kasbiy  malaka va 
ko'nikmalarga  ega  boiishi  kerak.  Ana  shu  bilim,malaka  va  ko'nikmalami 
egallashda,  boiajak  mutaxassisga  o'z  kasbiga  oid  u  yoki  bu  savol  yoki  muammo 
bo'yicha  o'z  nuqtai  nazarini  aniqlab  olish  imkoniyatini  beruvchi  ijodkorlik. 
tadqiqotchilik va mustaqil faoliyat tajribaii muhim ahamiyat kasb etadi. 
Kasbiy  pedagogik  bilimlar  taiim  jarayonining  samaradorligiga  zamonaviy  taiim 
muhiti  talablari  bilan  talabaning  o'zgarib  turuvchi  o'quv  dasturlari  sharoitida 
yetarlicha yo'nalish ola bilmasligi natijasida salbiy ta’sir ko'rsatishi mumkin. 
Oliy  pedagogika  ta’lim  muassasalarida  ta’lim  oluvchining  yuksal  tayyorgarlik 
darajasiga  va  ma’naviy  axloqiy  saviyasiga  qo'yiladigar  talablar  ham  yangilanib 
boradi.  Ijodkor  0  ‘qituvchi  esa  o'z  sohasi  bo'yicha  yangi  pedagogik  texnologiya 
metodikalarini errata olmog'I hamda uni amalda samarali qo'llay bilishi lozim.