O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni



Download 1,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/246
Sana27.03.2021
Hajmi1,61 Mb.
#62197
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   246
Bog'liq
16586 Falsafa asoslari.doc

Ontologiya  —  olam,  inson  va  jamiyatning  ob’ektiv-universal  mohiyati  to’g’risidagi  falsafiy  ta’limotdir. 
Boshqacha  aytganda,  u  borliq  to’g’risidagi,  insonning  olamga  bo’lgan  munosabati  haqidagii  falsafiy  bilim 
sohasidir.  
Gnoseologiya  —  bilish  falsafasi  bo’lib,  olamni  anglash,  bilish  nazariyasi,  bilishning  shakli,  usullari  va 
imkoniyatlari to’g’risidagi ta’limotdir.  
Aksiologiya — qadriyatshunoslik yoki qadriyatlar to’g’risidagi falsafiy ta’limot.  
Praksiologiya — insonning predmetli-o’zgartiruvchan, amaliy faoliyati to’g’risidagi falsafiy ta’limot.  
Metodologiya — bilish va o’zgaruvchan faoliyat usullari to’g’risidagi ta’limot.  

Ислом Каримов. «Донишманд халқимизнинг мустаҳкам иродасига ишонаман» - «Фидокор», 2000 йил 8 июн. 
 
Logika  —  tafakkur  shakllari  (tushuncha,  hukm,  xulosa)  va  tafakkur  vositalarini  (ta’rif,  qoida,  muhokama, 
tafakkur qonuniyatlari), ularning mazmunidan qat’i nazar, xolis o’rganuvchi ta’limot.  
Etika — axloq falsafasi, insoniyatning axloqiy tamoyillari, talab va tartib-qoidalari to’g’risidagi fan.  
Estetika  —  nafosat  falsafasi,  jamiyat  va  inson  hayotida  go’zallikning  o’rni,  qonun-qoidalari  to’g’risidagi 
qarashlar majmui.  
Bundan  tashqari,  inson  falsafasi  (antropologiya),  ijtimoiy  falsafa,  tabiat  falsafasi,  madaniyat  falsafasi 
(kulturologiya),  san’at  falsafasi,  mafkura  falsafasi  (ideologiya),  din  falsafasi  (teologiya),  siyosat  falsafasi 
(politologiya), huquq falsafasi, texnika falsafasi kabi sohalar ham mavjudki, ular bir so’z bilan ijtimoiy-falsafiy 
fanlar tizimi deyiladi.  
Ikkinchi  xil  klassifikatsiya  falsafiy  fanlar  tasnifida  olam  va  odam,  borliqning  asosi  bilan  bog’liq  masalalar 
qanday  usulda  hal  qilinishiga  qarab  belgilanadi.  Bunday  tasniflash  natijasida  monizm,  dualizm,  plyuralizm, 


materializm, idealizi, teizm, ateizm kabi ko’plab  yo’nalishlar ko’zga  tashlanadi. Falsafani o’rganish jarayonida 
bu tushunchalarga hali ko’p duch kelamiz va o’rni kelganda ularga zarur izoh va ta’rif berishga harakat qilamiz.  
Bu tizimda falsafa tarixi bilimning muhim tarmog’i hisoblanadi. Bunda tadrijiy taraqqiyot tamoyili asosida 
falsafiy tizimlar o’rtasidagi tarixiy izchillikka tayaniladi. Mazkur qo’llanmada falsafa tarixi ana shunday tamoyil 
asosida o’rganilgan.  
Falsafiy  bilimlar  tizimining  o’zgarishi  va  mazmunan  boyib  borishi  ob’ektiv  ijtimoiy-tarixiy  jarayon  mahsuli 
bo’lib,  u  jamiyatning  rivojlanish  darajasiga  mos  keladi  va  uni  o’zida  ifoda  etadi.  Falsafiy  bilimlar  tizimidagi 
alohida  yo’nalish  har  bir  tarixiy  davrda  o’ziga  xos  qonuniyatlar  asosida  rivojlansa  ham,  ularning  umumiy 
tamoyillari  mavjud.  Ya’ni,  birinchidan,  har  bir  falsafiy  bilim  yo’nalishi  jamiyat  rivojlanishida  o’ziga  xos 
determinant  (sabab)  vazifasini  bajaradi.  Ikkinchidan,  falsafiy  bilimlar  jamiyat  taraqqiyotiga  ta’sir  qiluvchi 
sub’ektiv  omil  bo’lsa  ham,  vujudga  kelish  asosi  -  genezisi  nuqtai  nazaridan  ob’ektiv  hodisadir.  Uchinchidan, 
falsafiy  bilim  yo’nalishlarining  o’zaro  bog’liqlik,  aloqadorlik  munosabati,  ularning  dunyoni  bilishdagi 
yaxlitligini ta’minlaydi.  

Download 1,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   246




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish