O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni

Qarama-qarshilik deb esa, narsa, voqea-hodisalarning bir-birini taqozo etuvchi va shu bilan birga bir-birini 
inkor etuvchi tomonlari, kuchlarining o’zaro munosabatiga aytiladi.  
Qarama-qarshiliklar o’rtasidagi munosabatni ziddiyat degan tushuncha ifodalaydi. Ko’p hollarda ayniyat va 
tafovutning  zidligi  va  ularning  bir  maxrajga  kelishi,  me’yoriy  o’zgarishlar  tufayli  rivojlanish,  taraqqiyot, 
yangilanish  jarayonlari  amalga  oshadi.  Taraqqiyot  shu  ma’noda  ayniyat,  tafovut  va  ziddiyatlarning  paydo 
bo’lishi, rivojlanishi va hal qilinishidan iborat bo’lgan abadiy va azaliy murakkab jarayondir.  
Sobiq Ittifoqning mafkurasi darajasiga ko’tarilgan marksizmda asosan ziddiyatga ko’proq e’tibor berilar edi. U 
mutlaqlashtirilar  va  jamiyatga  ko’chirilib,  asosan,  antogonistik  ziddiyatlar  to’g’risida  gapirilar  va  ularning 
echilishi  insoniyatni  baxtli  hayotga  olib  boradi,  deya  xayol  qilinar  edi.  Holbuki,  insoniyat  paydo  bo’libdiki, 
uning hayotida ayniyat va tafovut ham, ziddiyat va qarama-qarshiliklar ham mavjud bo’lib kelmoqda. Odamzod 
ziddiyatlar  kamroq  bo’lgan,  kishilarning  xilma-xil  intilish  va  maqsadlari,  bir-biridan  farq  qiladigan  g’oyalari 
uyg’unlashgan, barqarorlik ustuvor bo’lgan jamiyatni qurish uchun bosh qotirib kelmoqda.  
Anu  shunday  intilishlar  fanda  «Konfliktologiya»  (konflikt  —  ziddiyat,  logos-  ta’limot)  deb  ataladigan 
falsafiy  yo’nalish  paydo  bo’lishiga  olib  kelgan.  Bu  soha  bilan  shug’ullanadigan  olim  va  mutaxassislar 
konfliktologlar  deb  ataladi.  Ular  konfliktlarni  keltirib  chiqarish  emas,  balki  ularning  oldini  olish  va  jamiyat 
uchun foydali tarzda hal qilish yo’llari va usullari ustida bosh qotirishadi.  
Har bir ziddiyatning aniqlanishi,  hal qilinishi o’zgarishga,  yangilanishga, bir  sifatdan  ikkinchi  sifatga, eskidan 
yangiga o’tishga sabab bo’ladi. Olam turli-tuman bo’lganligi uchun ziddiyatlar ham xilma-xildir. Masalan, ichki 
va  tashqi  ziddiyatlar,  asosiy  va  asosiy  bo’lmagan  ziddiyatlar  mavjud.  Ular  o’rtasida  farq  bo’lgani  bilan  birga, 
mutlaq chegara ham yo’q. Chunki amalda, hayotda ular bir-biriga o’tishi, birgalashib ketishi va taraqqiyotda turli 
xil o’rin tutishlari mumkin.