О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

3. BIZNES-REJA  VA  SAMARADORLIK 
 
Biznes-rejasiz  yuqori  va  barqaror  unumdorlikka  erishib bо‘lmaydi.  
Unumdorlikni  oshirish  bо‘yicha  aniq  maqsadga  ega bо‘lmay  erishilgan  
unumdorlik  yuqori  yoki  past  ekanligini  aniqlab bо‘lmaydi.  Maqsadlar  
qaysi    tadbir    umumiy    unumdrlikni    oshirayotgani,    qaysisi    uning  
о‘sishiga  tо‘sqinlik  qilishini  aniqlash  uchun xizmat  qiladi. 
Amerikalik  olimlar  Rags  va  Felik  unumdorlikni  miqdor  va  sifat 
vositasida    ifodalangan    maqsadlarga    о‘z    vaqtida    erishish    uchun    aniq 
resurslardan  qanday  foydalanish  kо‘rsatkichidir  deb  hisoblaganlar. 
Korxona  u  ishlab  chiqarishi  mumkin  bо‘lgan  mahsulotning  qaysisi  
iste’molchi    uchun    zarur    ekanligini    aniqlamagan    holda  unumdor  
bо‘mlaydi.    YA’ni  strategik  rejalashtirish  doimo  bozorni,  raqobatni, 
korxona  imkoniyatlarini  muntazam  tahlil  etishni  qamrab  olishi  kerak. 
Masalan,  Yaponiya  tadbirkorlari  doimo  istiqbol  uchun  maqsadni 
belgilaydilar.    Ular    besh-о‘n    yildan    keyin    natija    beruvchi    ilmiy- 
tadqiqot    ishlari    va    mehnat    unumdorligi    dasturlarini    mablag‘    bilan 
ta’minlaydilar.   Shu    sababli,   unumdorlik    barqaror    о‘sishida    istiqbolli 
rejalashtirish    muhim    ahamiyatga    ega.    Yirik    korxonalar    kо‘p    yillar 
davomida    barqaror  unumdorlikni  ta’minlash  uchun  о‘z  vazifalarini 
kelajakka  asoslab  belgilashlari  lozim.    Kо‘pchilik  korxonalar  sinishining 
asosiy  sababi    ular  ham    ahamiyati,  ham  samaradorligi  jihatidan  eskirgan 
texnikadan    foydalanganliklaridir.    Bunday    korxonalar    kelajakka  ega  
emas. 
Hozirgi  paytda  kо‘pchilik  tadbirkorlar  darxol  foyda  olishga intilish  
notо‘g‘riligini    va    uzoq    istiqbolni    hisobga    olish    zarurligini  tushunib  
yetdilar.    Unumdorlikning    istiqbolga    mо‘ljallangan    majmuiy    rejalarini  
qisqa  muddatli  rejalar  bilan  mustahkamlash  zarur. 
Yuqori  lavozimdagi   rahbarlar   о‘rta   bо‘g‘in   rahbarlarga   xali  о‘z 
imkoniyatlarini  tо‘liq  namoyon  etmagan  uskuna sotib  olishda  qarshilik  
kо‘rsatmasdan,    aksincha,    ularni    qо‘llab-quvvatlashlari    zarur.  
Rahbariyat  unumdorlikni  oshirish  uchun  о‘z  mablag‘larini  sarf  qilish 

---

280
 
 
va  istiqbol  rejalariga  unumdorlikni  oshirish  dasturlarini  qо‘yish yо‘li  
bilan  о‘z  hamkorligini  namoyon  qilishi  zarur. 
Unumdorlikni    rejalashtirish    menejmentning  barcha  jarayonlarida  
kuzatilishi    kerak.    U    kishilarni    mehnat    unumdorligini    oshirishga 
undaydi.    Unumdorlikni    oshirishning    istiqbol    va    joriy    rejalari  
bajarilishi  doimo  nazorat  qilinishi  kerak.