O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi d. N. Mamedova, yu. Sh. Jurayeva gaz ta’minoti tizimi (o’quv qo’llanma) Qarshi – 2021 yil

38 – rasm. Suyultirilgan gazni saqlovchi yer osti rezervuar.

1 –silindrik qism; 2 – bug’ fazali quvur; 3 – himoya qatlamiga ulanish uchun tayanch plitalar; 4 – deflektor; 5 – himoya qatlami; 6 – gorlovina; 7 – payvandlash chokini kuchaytiruvchi yaqasi; 8 – sferik rezervuar tagi; 9 – tayanch; 10 – poydevor; 11 – tindirgich; 12 – suyuq fazali quvur.

Yer osti rezervuarlaridan boshqa yer osti inshootlarigacha bo‘lgan masofa kamida 2 – 5 m bo’lishi kerak. Yer osti rezervuarlarining har birini geometrik hajmi 2,5 m³ bo’lib, 1 MPa ishchi bosimga mo’ljallangan. Bunday rezervuarlar bosim sozlagich bilan ta’minlangan bo’lib, gaz undan o’tganda gaz iste’molchilarga kerak darajasigacha (4000 Pa) pasaytiriladi va quvurlar yordamida binoga uzatiladi.

Odatda yer osti rezervuarlari ikki va undan ortiq bo’ladi. Agarda ikkita rezervuarlari o’rnatilgan bo’lsa, ularning har biri armatura tuguni (bosim sozlagich, rezervuarga gaz to’ldirish va uning sathini nazorat qilish, saqlash – berkitish klapani va boshqa uskunalar) bilan jihozlangan bo’ladi va ular birgalikda yoki alohida ishlashi mumkin.

Agarda uchta rezervuar o’rnatilgan bo’lsa, ulardan ikkitasi bir blok tashkil qilib, umumiy armatura tuguniga ega bo’ladi. Boshqa bir rezervuar esa alohida armatura tuguniga ega bo’ladi. Bu blok va alohida rezervuar birgalikda yoki alohida ishlashi mumkin. Bunday ulanish ta’mirlash yoki profilaktik ishlar olib borish jarayonida iste’molchilarni ikkinchi rezervuar orqali gaz bilan ta’minlash imkoniyatini beradi.