Kirish
«Ta`lim to’g’risida»gi qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»da
ta`lim-tarbiya
tizimini islohqilish, unga ilg’or pedagogik texnologiyalarni joriy
etish zarurligi qayta-qayta ta`kidlanadi. Chunki mamalakatimiz tez sur`atlar
bilan taraqqiy etib, jahon hamjamiyatida iqtisodiy-siyosiy mavqei kundan-kun
ortib bormoqda. Lekin ijtimoiy sohada, ayniqsa, ta`lim-tarbiyada umumiy
taraqqiyotdan orqada qolish hollari sezilmoqda. Ta`lim-tarbiya jarayonini
texnologiyalashtirish bilan bunday holga barham berish mumkin. Quyidagi
holatlar ilg’or texnologiyalarni ta`lim-tarbiya jarayoniga tadbiq etishning
dolzarbligini ko’rsatib beradi:
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» maqsadi va vazifalarini ro’yobga
chiqarish uchun, ma`lum sabablarga ko’ra jahon hamjamiyati taraqqiyotidan
ortda qolib ketgan jamiyatimiz taraqqiy etgan mamlakatlar qatoridan o’rin olishi
uchun, aholi ta`limini jadallashtirish va samaradorligini oshirish maqsadida
ilg’or pedagogik tadbirlardan foydalanish zarurligi;
an`anaviy o’qitish tizimi yozma va og’zaki so’zlarga tayanib ish
ko’rishi tufayli «axborotli o’qitish» sifatida tavsiflanib, o’qituvchi faoliyati
birgina o’quv jarayonining tashkilotchisi sifatidagina emas, balki nufuzli
bilimlar manbaiga aylanib qolganligi yoki ta`lim-tarbiya jarayonida o’qituvchi
va o’quvchi rolini o’zgartirish zarurligi;
fan-texnika taraqqiyotining o’ta rivojlanganligi natijasida
axborotlarning keskin ko’payib borayotganligi va ularni yoshlarga bildirish
uchun vaqtning chegaralanganligi;
kishilik jamiyati taraqqiyotining shu kundagi bosqichida nazariy va
empirik bilimlarga asoslangan tafakkurdan tobora foydali natijaga ega bo’lgan,
aniq yakunga asoslangan texnik tafakkurga o’tib borayotganligi;
Barkamol avlodni tarbiyalash talabi ularga eng ilg’or bilim berish
usuli hisblangan ob`ektiv borliqqa tizimli yondashuv tamoyilidan foydalanishni
talab qilishi.
Zamonaviy ta’limni tashkil etishga qo’yiladigan muhim talablardan biri
ortiqcha ruhiy va jismoniy kuch sarf etmay, qisqa vaqt ichida yuksak natijalarga
erishishdir. Qisqa vaqt orasida muayyan nazariy bilimlarni o’quvchilarga
yetkazib berish, ularda ma’lum faoliyat yuzasidan ko’nikma va malakalarni
hosil qilish, shuningdek, o’quvchilar faoliyatini nazorat qilish, shuningdek,
o’quvchilar faoliyati nazorat qilish, ular tomonidan egallangan bilim, ko’nikma
hamda malakalar darajasini baholash o’qituvchidan yuksak pedagogik mahorat
hamda ta’lim jarayoniga nisbatan yangicha yondashuvni talab etadi.
Pedagogik texnologiya o’z mohiyatiga ko’ra subyektiv xususiyatga ega,
ya’ni, har bir pedagog ta’lim va tarbiya jarayonini o’z imkoniyati, kasbiy
mahoratidan kelib chiqqan holda ijodiy tashkil etishi lozim. Qanday shakl,
metod va vositalar yordamida tashkil etilishidan qat’iy nazar pedagogik
texnologiyalar:
- pedagogik faoliyat (ta’lim-tarbiya jarayonining) samaradorligini
oshirishi;
- o’qituvchi va o’quvchilar o’rtasida o’zaro hamkorlikni qaror toptirishi;
- o’quvchilar tomonidan o’quv predmetlari bo’yicha puxta bilimlarning
egallashini ta’minlashi;
- o’quvchilarda mustaqil, erkin va ijodiy fikrlash ko’nikmalarini
shakllantirishi;
- o’quvchilarning o’z imkoniyatlarini ro’yobga chiqara olishlari uchun
zarur shart-sharoitlarni yaratishi;
- pedagogik jarayonda demokratik va insonparvarlik g’oyalarining
ustuvorligiga erishishni kafolatlashi zarur.
Pedagogik texnologiyalardan majburan foydalanish mumkin emas.
Aksincha, tajribali pedagoglar tomonidan asoslangan yoki ular tomonidan
qo’llanilayotgan ilg’or texnologiyalardan maqsadga muvofiq foydalanish bilan
bizga, ularni ijodiy rivojlantrish maqsadga muvofiqdir.
Bugungi kunda bir qator rivojlangan mamalakatlarda o’quvchilarning
o’quv va ijodiy faoliklarini oshiruvchi hamda ta’lim-tarbiya jarayonining
samaradorligini kafolatlovchi pedagogik texnologiyalarni qo’llash borasida katta
tajriba to’plangan bo’lib, ushbu tajriba asoslarini tashkil etuvchi metodlar
interfaol metodlar nomi bilan yuritilmoqda. Quyida ta’lim amaliyotida
foydalanilayotgan interfaol metodlardan bir nechtasining mohiyati va ulardan
foydalanish borasida so’z yuritamiz.
Do'stlaringiz bilan baham: 
