O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti qo‘l yozma huquqida

 

 

 

 

 

---

54 

 

Payvandlash o‘zgartirgichlari va to‘g‘rilagichlarning texnikaviy 

ko‘rsatkichlarini taqqoslash 

12-jadval 

Parametrlar 

O‗zgartirgichning 

tipi 

To‗g‗rilagichning tipi 

PSO- 

300 

PSO- 

600 

PSM- 

1000 

VSS- 

300 

ID- 

911 

VKS- 

600 

VKSM- 

1005 

Nominal payvandlash toki (PR-

65% bo‗lganda), a  

300 

500  1000  300 

300 

500 

1000 

F.I.K., % 

660 

600 

76 

66 

72 

75 

87 

Salt yurishdagi isroflari, kVt 

2.3 

4.1 

 

0,65  0,65  1.26 

 

Og‗irligi, kg 

305 

540 

950 

240 

225 

385 

650 

Keskin pasayuvchi tashqi xarakteristikali to‘g‘rilagichlarning texnikaviy 

xarakteristikalari 

13-jadval 

Parametrlar  

To‗g‗rilagichning tipi 

VSS-EOOZ  VSS-1204 

VKS-600 

»D-E0\ 

Ta‘minlash tarmog‗ining 

kuchlanishi 

380/220 

380/220 

380/220 

380/220 

Nominal payvandlash toki 

(PR-65% bo‗lganda), a 

300 

120 

500 (PR-

60%) 

300 (PR-

60%) 

Salt yurish kuchlanishi, v 

68-65 

57-63 

65—74 

65-68 

Tokni rostlash chegaralari, 

a 

35-330 

25-130 

65-550 

40-30 

Quvvati, kVt 

13,2 

5.1 

23,5 

— 

Foydali ish koeffisienti, % 

68 

59 

75 

72 

Og‗irligi, kg 

240 

140 

410 

225 

Payvandlash 

to‘g‘rilagichining 

ishlash 

printsipi. 

Payvandlash 

to‘g‘rilagichlari  eng  ko‘p  tarqalgan  ikki  sxema:  bir  fazali  ko‘prikli  ikki  yarim 

davrli to‘g‘rilash va uch fazali ko‘prik (12-rasm) sxemalari bo‘yicha yig‘iladi. 

---

55 

 

 

12-rasm. To‗g‗rilagichning prinsipial sxemasi 

a-bir fazali ko‗prikli, b-ko‗p fazali ko‗prikli 

To‘g‘rilashning uch fazali ko‘prikli sxemasi eng ko‘p tarqalgan bo‘lib, u 

to‘g‘rilangan kuchlanish va tokning belgilangan bir xil qiymatlarida ventil soni 

kam  bo‘lgani  holda  payvandlash  yoyining  juda  turg‘un  yonishini,  kuch 

tarmog‘ining  hamma  uch  fazasi  ancha  tekis  yuklanishini  ta‘minlaydi  va 

payvandlash  to‘g‘rilagichi  transformatoridan  yaxshiroq  foydalanishga  imkon 

beradi. 

To‘g‘rilagich  bu  sxema  bo‘yicha  ishlaganda  har  qaysi  vaqt  momenti 

ichida  tok  faqat  nagruzka  bilan  ketmaket  ulangan  ikkita  elementdan  o‘tadi. 

Shunday qilib, bir davr mobaynida tok olti marta pulsatsiyalanadi. 

Payvandlash  to‘g‘rilagichlarini  tashqi  xarakteristikalariga  qarab  uchta 

tipga  bo‘lish  mumkin:  keskin  pasayuvchi,  qattiq  (yoki  qiyalab  pasayuvchi) 

xarakteristikali va pasayuvchi, qattiq hamda qiyalab pasayuvchi xarakteristikalar 

olishni ta‘minlaydigan universal to‘g‘rilagichlar. 

Keskin 

pasayuvchi 

tashqi 

xarakteristikali 

to‘g‘rilagichlar.  Bu 

to‘g‘rilagichlar qo‘lda yoy bilan payvandlash va suyuqlanmaydigan elektrodlar 

bilan  himoya  gazlari  muhitida  payvandlash  uchun  ishlatiladi.  Payvandlash 

to‘g‘rilagichi bu holda pasaytiruvchi transformator va to‘g‘rilash blokidan iborat 

bo‘ladi. Bu gruppaga VSSZOO3, VSS1204, VKS500 va boshqa to‘g‘rilagichlar 

kiradi (7-jadval). 

VSS300  to‘g‘rilagichi  (83rasm)  pasaytiruvchi  transformator,  selen 

shaybalari  bloki,  umumiy  kojuxga  montaj  qilingan  yurgizishrostlash 

apparaturasi  va  transformatorni  sovitib  turish  uchun  ventilyatordan  tashkil 

topgan bir postli payvandlash qurilmasidan iborat. 

---

56