O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro oziq – ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti s. Astanov

 
16.2.Fotoeffektning qo’llanilishi 
Fotoeffekt hodisasiga asoslanib ishlovchi qurilmalar 
– fotoelementlar texnikada juda keng qo’llaniladi va ular 
yorug’lik energiyasini elektr energiyasiga aylantirib 
beradi. Bu vaqtda yorug’lik elektronni katoddan urib 
chiqoradi va bu elektron anod tomon harakatlanib, 
zanjirda elektr tokini vujudga keltiradi. 

---

106 
olishga muvaffaq bo'ldi. 1915 
yilda de Gaaz bilan birgalikda 
jismlar magnitlanganda ular-
ning mexanik momentlarining 
o'zgarishi 
effektini 
kuzatdi 
(Eynshteyn - de Gaaz effekti).
 
Fotoqarshilik. 
Fotoqarshilik 
– ichki fotoeffektga asosan ishlaydigan asbobdir.
Fotoqarshilik 
deb, qarshiligi unga tushayotgan yorug’lik intensivligiga bog’liq 
bo’lgan yarim o’tkazgichli qurilmaga aytiladi. Yarim o’tkazgich yoritilmagan 
vaqtda ham ma’lum miqdordagi erkin elektronlar mavjud bo’ladi va ular 
yarimo’tkazgichning xususiy o’tkazuvchanligini hosil qiladi. Agar yarimo’t-
kazgichga kuchlanish qo’yilsa, unda elektr toki vujudga keladi va bu tokka xususiy 
tok (
I
x
) deyiladi. Agar yarim o’tkazgich yorug’lik nuri yordamida yoritilsa, 
qo’shimcha elektronlar va teshiklar vujudga kelib, uning o’tkazuvchanligi 
yaxshilanadi va zanjirdagi tok 
I
yo
yorug’lik tokigacha ortadi. Yorug’lik toki va 
xususiy toklarning farqi: 
I 
= 
I
yo
- 
I
x
 
– 
fototok 
deyiladi. Fotoqarshilik tovushli 
kinoda, televideniyada, telemexanikada, avtomexanikada signal beruvchi (xabar 
beruvchi) vosita sifatida ishlatiladi.