O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro oziq – ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti s. Astanov

 
Nyuton halqalarini qanday optik hodisalarda kuzatish mumkin? 
yorug‘lik dispersiyasi hodisasida 
yorug‘lik difraksiyasi hodisasida 
yorug‘lik qutblanishi hodisasida 
yorug‘lik interferensiyasi hodisasida 
 

---

40 
 
4-§. INTERFEROMETRLAR 
 
4.1. Teng qiyalikdagi interferensiya 
Teng qiyalikdagi interferensiyada
tekis plastinka ustiga qo’yilgan tekis 
qavariq linza ko’rinishidagi qurilma misol bo’la oladi. Bunday qurilmaga 
tushuvchi va qaytgan yorug’lik nurlari yo’nalishi 4.1-rasmda keltirilgan. Bu 
vaqtda linzaning BC egrilik sirtidan va shisha plastinkadan qaytgan 
nurlarning o’zaro ustma-ust tushishi natijasida, bir-birini almashtiruvchi oq 
va qora halqalar ko’rinishidagi interferension manzara kuzatiladi. Agar 
qurilmaga oq yorug’lik tushsa, halqalar binafshadan qizil ranggacha bo’lgan 
ko’rinishida bo’ladi. Bunday tajribani birinchi marotaba I.Nyuton 
kuzatganligi uchun halqalar ko’rinishidagi interferension manzaraga Nyuton 
halqalari deyiladi. Bu vaqtda yorug’lik halqalarning radiuslari 
 
R
k
r
maks
k
2
)
1
2
(
0



(4.1) 
ifoda orqali, qorong’i halqalarning radiuslari esa
 
R
k
r
k
0
min
(


(4.2) 
ifoda 
orqali 
aniqlanishini topamiz.

---

41 
4.1-rasm. “Teng qiyalikdagi interferensiya” animatsiyasidan fragment 
Qorong’i halqalar interferension manzaraning markazidan boshlanadi. 
Shuning uchun qorong’i halqalarning hisobi 
k
=0 
dan, yorug’ halqalarning hisobi 
esa 
k 
= 1 dan boshlanadi.