O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti «axborot texnologiyalari» kafedrasi

6.Tashkilotning axborot tizimlariga ta’sir etuvchi omillar
Menejmentni yangi sharoitga moslashtirish va uni takomillashtirish 
zamonaviy kompyuter va telekomunikatsion texnikalarni keng qo‘llashga va 
uning negizida yuqori darajadagi avtomatlashtirilgan boshqaruv texnologiyasini 
joriy qilishga bog‘liqdir. Kompyuter texnologiyasiga asoslangan boshqaruv tizimi 
korxonaning tashkiliy tarkibini, personalning saviyasini, hujjatlar tizimini, 
axborotlarni jamlash va uzatishni tubdan o‘zgartirishga olib keladi. 
Boshqaruv tizimini rivojlanishi sifatida bevosita bilimlar va ma’lu-motlarni 
qayta ishlashni tashkillashtirish va ularni avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi 
pog‘onasigacha rivojlantirishi nazarda tutiladi. Buning asosiy sababi boshqaruv 
faoliyatida axborot ahamiyatining tobora oshib borishi va ishlab chiqarish 
resurslaridan biriga aylanishidir. 
Hozirgi kunlarda rivojlangan davlatlarda menejment tizimiga ijodiy 
yo‘nalti-rilgan axborot texnologiyalari qo‘llanilmoqda. Ushbu texnologiya 
axborot davrini to‘liq qamrab olgan bo‘lib, axborotlarni (yangi bilimlarni) ishlab 
chiqish, uzatish, qayta ishlash, boshqariladigan ob’ektni o‘zgartirish uchun 
qo‘llash va yuqori maqsad-larga erishishga qaratish uchun muhim omil bo‘lib 
hisoblanadi. Natijada personalning bilimlari bilan kompyuter texnikasini 
birgalikda ishlashi ta’minlanadi. 

---

Bu yerda, albatta, MRS. FIELDS’ COOKIES, INC. kompaniyasi haqida 
to‘xtalib o‘tishimiz shart. AKSH da non va konditer mahsulotlarini ishlab 
chiqaradigan firmalar ichida eng yirik firmalardan biri bo‘lib, 500 tadan ortiq 
savdo shaxobchalari va 250 tadan ortiq do‘konlari mavjud. Firmaning asosiy 
konsepsiyasi – “Yuqori sifatli issiq mahsulotlarni mijozlarga taklif qilish”. Ikki 
soat ichida sotilmay qolgan mahsulotlar muxtoj odamlarga bepul tarqatilgan.
Kompaniyani ishini ta’minlash maqsadida maxsus kompyuter dasturi ishlab 
chiqilgan va kompyuter tarmog‘i orqali hamma do‘konlar ofis bilan ulangan. 
Ushbu tarmoq orqali do‘kon ishchilari va rahbarlari kunlik mahsulotlarni 
sotishning soatbay rejasini olib turishadi. Ushbu rejada quyidagilar e’tiborga 
olinadi: xafta kunlari, bayram kunlari, ob-havoni o‘zgarishi. Bundan tashqari 
ishlab chiqarish grafigi ham beriladi. Soatbay reja bajarilmasa kompyuter 
avtomatik ravishda keyingi soatlarda qancha konditer mahsulotlarini ishlab 
chiqish lozimligini hisoblab xodimlarga yetqazadi.
Bundan tashqari avtomatlashtirilgan axborot tizimi ushbu korxonada 
ishlaydigan xodimlar haqida doimiy ravishda ma’lumotga ega bo‘lish, texnik 
xizmat ko‘rsatishni rejalashtirish va texnik vositalarini ta’mirlashni o‘z vaqtida 
bajarishga yordam beradi. Menejerlarda biror-bir muammo paydo bo‘lsa ushbu 
tizim orqali ko‘pi bilan 48 soat ichida javob olsa bo‘ladi. Natijada ushbu tizim 
menejerlarga quyidagi imkoniyatlarni yaratib beradi: 1) personal bilan bevosita 
ishlash va qo‘yilgan rejani bajarish; 2) dukonlardagi bajariladigan ishlar haqida 
uzluksiz ma’lumot olib turish va uzoq masofadan boshqaruv funksiyalarini 
bajarish.
Natijada, korxona direktori uchun ushbu tizim yirik firmani bevosita 
boshqarish imkonini beradi.
Axborot tizimlarini joriy etishda paydo bo‘ladigan muammolarni oldindan 
ko‘ra bilish juda murakkab masala, chunki tashkilotning hamma bo‘g‘inlari bir-
biri bilan bevosita bog‘langan bo‘lib bir yerda sodir bo‘lgan o‘zgarishlar 
avtomatik ravishda boshqa bo‘g‘inlarga ta’sir ko‘rsatadi. Bunda tashkilot va 
undagi axborot tizimlariga ta’sir etuvchi ob’ektiv omillarni, ya’ni iqtisodiy, 
siyosiy, madaniy, tabiiy va boshqalarning o‘rni boshqa omillarga nisbatan ancha 
yuqori. 
Yuqoridagi omillarning tashkilotning axborot tizimlariga ta’sirini aniqlash
quyidagi masalalarning yechimini aniqlash bilan bog‘liq. 
1)