O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti axmedova Dildora Bahodirovna

2)  to‘liqsiz  assimilyatsiya
  so‘z  tarkibidagi  bir  tovushning  ikkinchi  bir 
tovushni o‘ziga qisman o‘xshatib olishidir: 
o‘ch+gan=o‘chkan, shosh+di=shoshti, 
tush+ga=tushka
 (bularda jarangsiz 
ch, sh
 undoshlari affiks tarkibidagi jarangli 
g
 ni 
jarangsiz 
k
  ga, 
d
  ni  esa 
t
  ga  aylantirgan;  yozilishi: 
o‘chgan,  shoshdi,  tushga
).  
To‘liqsiz  assimilyatsiyada  ba’zan  tovushlar  o‘rniga ko‘ra ham moslashadi: 
shanba 
>
  shamba. 
  Bunda 
b
  lab  tovushining  ta’sirida 
n
  til  tovushi  lab-lab 
m
  tovushiga 

---

63 
 
 
aylanadi.  Demak,  to‘liqsiz  assimilyatsiyada  tovushlar  hosil  bo‘lish  usuliga  ko‘ra 
qisman  moslashish  holatiga  o‘tmaydi.  Bunda  yonma-yon  kelayotgan  tovushlar 
ovoz  va  shovqinning  ishtirokiga  ko‘ra  va  hosil  bo‘lish  o‘rniga  ko‘ra  moslashadi. 
Oldin  kelgan  tovush  o‘zidan  keyin  kelgan  tovushni  (masalan, 
o‘t+di=o‘tti
),  
shuningdek, keyin kelgan tovush o‘zidan oldin kelgan tovushni 
(o‘n bir - o‘mbir)
 
o‘ziga  o‘xshatishi  mumkin.  Shunga  ko‘ra  assimilyatsiya  yana  ikki turga bo‘linadi: