O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti

Standartizatsiya –hozirgi zamonda texnika asoslarining bir xil bo’lishi. Sport 
texnikasini  individualizatsiyasi    -sportchining  individual  xususiyatlarini  jismoniy 
taraqqiyoti  rivojlanishini  uchun  qo’llash  jismoniy  taraqqiyotining  xususiyatlariga 
morfologik  ko’rsatkichlar  –bo’y,  og’irlik,  richaglarning  uzunligi  va  funktsional 
ko’rsatuichlar    -kuch,  tezlik,  chidamlik  va  h.k.  kiradi.  Texnikada  ta’sir  etuvchi 
individual xususiyatlariga psixologik ko’rsatkichlar kiradi. 
SHunday qilib, texnika stangdartga qarab hosil qilinadi, individuallashadi va 
ma’lum sharoitga moslashadi, bunga umumiy, individual va konkret xususiyatlari 
kiradi. 
Yuqori  sport  texnikaviy  malakasi  harakatlarning  avtomatlashtirilgani  bilan 
belgilanadi, ya’ni harakatlar yengil, aniq, bir xil bajariladi va elementlarning bajarish 
uchun diqqat talab etmaydi. Bu xususiyatlar MNSda vaqtincha bog’lanishlar hosil 
bo’lishi  anilizatorlarning  fnuktsiyasi  yaxshilanishiga  bog’liq.  Mashq  bajarish 
davomida hosil bo’lgan nerv protsesslarining sistemasi MNS ishini yaxshilaydi va 
harakatlarni mukammalligini ta’minlaydi. Malakali sportsilar maksimal  natijalarni 
ko’rsatganda texnikasini bir xil saqlaydi. Yaxshi tayyorlanmagan sportchilar ko’p 
quvvat sarflaganda texnikasi buziladi va harakatlarni noto’g’ri bajaradi. 
Harakatlarni analiz qilganda texnikaning asosiy xususiyatlarini bilish  kerak. 
Harakatning  asosiy  mexanizmiga  uning  kinematik  va  dinamik  strukturasi  kiradi. 
Harakatning  tashqi  ko’rinishi  o’zgarganda,  uning  umumiy  kuch  strukturasi 
saqlanishi  mumkin.  Va  buni  teskarisi  ham  bo’lishi  mumkin.  Lekin  hech  qachon 
harakatni  asosiy  mexanizmi  tushunmasdan  faqat  tashqi  ko’rinishiga  qarab  emas, 
chunki    harakatning    tashqi  ko’rinishi  asosiy  mexanizmni  ifodalansa  ham  tashqi 
formasi va kuch strukturasining farqini  yaxshi bildirmaydi. 
Jismoniy  mashqlarni  bajarishda  har  vaqt  kerakli  usulda  bo’lmaydi.  Ba’zi 
o’zgarishlar yordamida sportchining individual xususiyatlarini yaxshi qo’llab yuqori 
natijaga erishish mumkin. Ba’zilari esa natijani pasaytiradi, ular xato deb ko’riladi. 
Xatolar asosiy va xususiy bo’ladi. Asosiy xatolar harakatning asosiy mexanizmini 
buzadi,  ularni  tuzilishini  o’zgartiradi,  natijaga  ta’sir  etadi.  Xususiy  xatolar  ham 
natijaga ta’sir etadi, lekin harakatning asosiy mexanizmi to’g’ri bajariladi. 
O’qitish  metodikasini  to’zganda  asosiy  xatolarni  qilishga  yo’l  qo’ymaslik 
kerak. Tasodifan paydo bo’lgan xatolar ko’p marta takrorlaganda odat bo’lib qolishi 
mumkin.  SHuning  uning  uchun  o’qitish  davrda  hato    paydo  bo’lib  qolsa,  uni 

---

sababini  aniqlash  keyin  ularni  yo’qotish  kerak.  Xatolarni  qilmaslik  uchun  to’g’ri 
metodikani qo’llash kerak. O’qitishn davrida hamma vaqt xatolar bo’lishi mumkin, 
lekin  to’g’ri  qo’llanilgan  metodika  yordamida  uni  o’z  vaqtida  yo’qotish  mumkin. 
Noto’g’ri metodika qo’llanilganda xatolar o’rganilib ularni yo’qotish qiyin bo’ladi.