O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti mashinasozlik fakulteti

5- Mavzu: Ogohlantiruvchi va falokat ishoralari, falokat sababli to`xtash 
belgisining qo`llanilishi 
Reja 
1. Ogohlantiruvchi va falokat ishoralari 
2. Falokat sababli to`xtash belgisi 
1. Ogohlantiruvchi va falokat ishoralari. 
Quyidagilar ogohlantiruvchi ishoralar hisoblanadi: 
-  burilishni  ko`rsatadigan  miltillovchi  chiroq  yoki  qo`l  bilan  beriladigan 
ishoralar; 
- tovushli ishoralar; 
- faralarning yoqib o`chirilishi; 
- kuduz kuni yaqinni yorituvchi fara chirog`ining yoqilishi; 
- orqaga harakatlantirib yurish ishorasi. 
Harakatlanishni  boshlashdan,  qayta  tizilishdan,  burilish  (qayrilib  olish)  dan 
va  to`xtashdan  oldin  haydovchi  tegishli  yo`nalishni  bildiruvchi  burilish  yorug`lik 
ko`rsatkichi, ular bo`lmaganda yoki buzuq bo`lganda qo`l bilan ishora qilish shart. 
Chapga burilish (qayrilib olish) ni bildirvchi ishora chap qo`lni yoki tirsakdan 
to`g`ri  burchak  ostida  bukilgan  o`ng  qo`lni,  o`ngga  burilishni  bildiruvchi  ishoraga 
o`ng qo`lni yoki tirsakdan to`g`ri burchak ostida bukilgan chap qo`lni yonga uzatish 
mos keladi. 
To`xtash ishorasi chap yoki o`ng qo`lni yuqoriga ko`tarib beriladi. 
Haydovchi  o`zining  harakatlanish  yo`nalishini  o`zgartirishi  haqida  o`zga 
haydovchi  va  boshqa  yo`l  ishtirokchilariga  ogohantirish  ishoralari  orqali  xabar 
beradi. Manyovr boshlashdan avval berilgan ogohlantirish ishorasi vaziyatni to`g`ri 
baholashga imkon beradi.   
Burilish  ko`rsatkichi  yoki  qo`l  bilan  berilayotgan  ishora  manyovrni 
bajarishdan oldinroq berilishi va uni tugallagach darxol to`xtatilishi lozim (qo`l bilan 
berilayotgan ishorani manyovr qilishdan bevosita oldin tugallash kerak). 
Ishoralar berish boshqa yo`l harakat qatnashchilarini chalg`itmasligi kerak. 
Ogohlantiruvchi ishora berish haydovchiga oldin o`tish xuquqini bermaydi va 
uni zaruriy ehtiyot choralarini ko`rish mas`uliyatidan ozod qilmaydi. 

---

 
72 
Aylanma  harakatli  chorrahalarga  kirishda  va  avtomobil  yo`lining 
trayektoriyasi buriladigan joylarda burilish ishoralarini ko`rsatish shart emas.  
Haydovchi  o`zidan  orqada  kelayotgan,  quvib  o`tishni  boshlagan  va  boshqa 
transport  vositalariga  xalal  bermasligiga  ishonch  xosil  qilgandan  keyingina 
harakatlanish yo`nalishini o`zgartirish xaqida ogohlantiruvchi ishora berishi kerak. 
Tovushli ishoralar faqat quyidagi hollarda qo`llanilishi mumkin: 
- aholi yashaydigan joylardan tashqarida boshqa haydovchilarni quvib o`tish 
haqida ogohlantirish uchun; 
- zarur bo`lgan hollarda yo`l-transport hodisasining oldini olish uchun. 
Aholi  yashaydigan  joylarda,  yo`l  yaqinida  dam  oluvchilarga,  harakat  bilan 
bo`g`liq  bo`lmaganlarga  va  yo`l  ishtirokchilariga  xalaqit  bermaslik  uchun  tovush 
moslamalaridan foydalanish taqiqlanadi.     
Quvib  o`tish  haqida  tovushli  ishora  o`rniga  yoki  u  bilan  birga  fara 
chiroqlarini yoqib-o`chirib ogohlantirish ishorasini berish mumkin. 
Quvib  o`tishni  xavfsiz  bajarish,  quvib  o`tilayotgan  haydovchining  e`tiborini 
jalb  etish  uchun  ogohlantirish  ishoralaridan  foydalanish  maqsadga  muvofiqdir. 
Bunday  vaziyatda  ogohlantiruvchiishoralar  sifatida  faralarni  yoqib  o`chirish  va 
aholi  yashamaydigan  joylarda  tovush  moslamasidan  foydalanish  mumkin,  lekin 
boshqa  haydovchilarning  ko`zlarini  qamashtiradigan  darajada  faraning  uzoqni 
yorituvchi chiroqlaridan ushbu maqsadda foydalanish taqiqlanadi.   
Burilishni ko`rsatuvchi barcha  yorug`lik  ishoralarining bir  vaqtda  miltillashi 
falokat ishoralari hisoblanadi. 
Shatakka  olingan  transport  vositasi  past  tezligi  va  past  dinamikasi  bilan 
ma`lum  darajada  oqimdagi  transport  vositalariga  xalaqit  beradi.  Shu  sababli 
shatakka  olingan transport  vositalarida sutkaning istalgan  vaqtida falikat  yorug`lik 
chiroqlari yoqilgan bo`lishi kerak (ular ishlamaganida gabarit chiroqlari).