O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti mashinasozlik fakulteti

3. Turar joy dahalarida harakatlanish qoidalari 
Aholi  yashaydigan  joy  ko`cha,  maydon,  imorat,  inshoot  va  shu  kabilardan  iborat 
bo`lib,  bu  joylarda  kun  davomida  transport  vositalari  va  piyodalarning  uzluksiz 
harakatlanishi kuzatiladi. 
Turarjoy  dahalari  aholining  istiqomat  qilishi  uchun  mo`ljallangan  bo`lib,  undagi 
harakatlanish  ko`cha  va  maydonlardagi  harakatlanishdan  katta  farq  qiladi.  Ko`pchilik 
holatlarda  turarjoy  dahalarida  piyodalar  uchun  alohida  trotuar  bo`lmasdan,  ularning 
harakatlanishi qatnov qismi bo`ylab belgilangan (piyoda va transport vositalariga yagona 
yo`lka). 
Transport  vositasining  turarjoy  dahasidagi  yo`lkalardan  tranzit  harakatlanishi 
ko`zda  tutilmagan,  balki  bu  yo`lkalar  istiqomat  joyi  bilan  shahar  ko`chalarini  bog`lash 
uchun xizmat qiladi. 
Turarjoy  dahalarida  istiqomat  qiluvchilar  ko`p  harakatlanishi  va  har  qadamda 
muyulishlardan bolalarning yugurib chiqib qolishlari mumkinligini hisobga olib, haydovchi 
xavfsizlikni  ta`minlaydigan  tezlik  bilan  harakatlanishi  (YHQ.  12.1)  hamda  piyodalarga 
imtiyoz  (YHQ.  19.1)  berishi  lozim.  To`xtash  va  to`xtab  turish  uchun  piyodalar  transport 
vositalarining  harakatlanishiga  xalaqit  bermaydigan  joyni  tanlashi  kerak  (YHQ-  14.4). 
Atrof-muhitni  ishlab  bo`lgan  gazlar  bilan  bulg`atmaslik,  istiqomat  qiluvchilarga  ziyon 
yetkazmaslik  uchun  to`xtab  turganida  avtomobil  yurgizgichini  ishdan  to`xtatib,  o`chirib 
qo`yish kerak. 
Qatnov  qismining  kengligi  yetarli  darajada  bo`lmagani  sababli  to`la  vazni  3,5 
tonnadan ortiq bo`lgan  yuk avtomobillari to`xtab turganida,  o`z gabarit o`lchamlari bilan 

---

 
99 
yo`lni  piyoda  va  boshqa  transport  vositalaridan  to`sib  qo`yadi.  Shu  sababli  turarjoy 
dahalarida tegishli belgilar yoki chiziqlar bo`lmasa, to`la vazni 3,5 tonnadan ziyod bo`lgan 
yuk avtomobillarining to`xtab turishlari taqiqlanadi. 
Turarjoy dahalarida mexanik transport vositasini boshqarishni o`rgatish taqiqlanadi 
(YHQ- 19.2). 
Yuqorida aytilganlardan tashqari, haydovchi turarjoy dahasida harakatlanar ekan, 
inshoot, qurilma va o`simliklarning shikastlanmasligini ta`minlashi zarur. 
Turarjoy dahalaridan yo`lga chiqayotgan haydovchi, «Turtsrjoy dahasining oxiri» 
(5.39)  belgisi  bo`lishi  yoki  bo`lmasligidan  qat`i  nazar,  unda  harakatlanayotgan  transport 
vositalariga  va  piyodalarga,  shuningdek,  undan  chiqishda  o`zining  harakat  yo`nalishini 
kesib o`tayotgan piyodalar va velosipedchilarga yo`l berishi kerak (YHQ. 10.2).