O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar instituti

Xomashyosini tayyorlash va uning sifati. O’simlik xom ashyosini gullash davrida yigiladi. Serbarg novdalarini 30 sm uzunlikda pichoq va o’roq yordamida kesiladi. O’simlik qayta tiklanishi uchun uning 25 % qoldiriladi. Quritgichda 50-60 ^oS da quritiladi. Olingan massa 22-24 % ni tashkil etadi.
Tibbiyotda qo’llanilishi va kimyoviy tarkibi.Qush tili o’ti peshob toshlari hosil bo’lishiga to’sqinlik qiladi, teri kasalliklarida (furunkulda, dermatitda) qo’llaniladi.
Qush tili damlamasi - 10 g (1-2 osh qoshiq) xomashyosini sirli idishga solib, ustidan 200 ml (1 stakan) qaynagan suv solib, idishning qopqog’i yopiladi, so’ng 15 minut suv hammomida isitiladi, so’ng 45 minut davomida sovutiladi. Olingan damlamaga qaynagan suv qo’shib 200 ml ga etkaziladi. Kuniga 2-3 mahal ½, stakandan ovqatdan oldin ichiladi.
O’simlik o’tining tarkibida oshlovchi moddalar 3 %, flavanoidlar 1,48-1-1,97 % (avikulyarin, kverstitrin, izoramnetin, miristetin, kempferol, lyuteolin), kremniy kislotalari, 1% ga yaqin vitamin S, efir moylari va smola mavjud.

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   Nabiev M.N. va boshqalar. Shifobaxsh ne’matlar.-Toshkent, “Mexnat” 1986. - 136 b.
   
2. 
   E.T.Berdiyev. E.T.Axmedov. Tabiiy dorivor o’simliklar. Toshkent 2018. 48-bet.
   
3. 
   P.Baxodirov K.B. va boshkalar Xazm a’zolari kasalliklarda shifobaxsh o’simliklar va mevalarning foydasi. Toshkent “Ibn Sino” 1992.
   

16-mavzu. Yer ostki qismi ishlatiladigan dorivor o’simliklar
Amaliy mashg’ulotning asosiy maqsadi: Yer ostki qismi ishlatiladigan dorivor o’simliklar
Mashg’ulotning qisqacha mazmuni:
Yirik bargli andiz – Devyasil krupnolistnыy -
Inula macrophyllaKar. &Kir.
O’simlikning tarqalishi. Tog’ zonasining pastki va o’rta qismida mayin tuproqli yumshoq yon bag’irlarida o’sadi. Toshkent, Samarqand, Andijon, Farg’ona va Surxondaryo viloyatlarida uchraydi. Pskem daryosi havzasida (Toshkent viloyati) yirik bargli andiz keng tarqalgan. Ba’zi bir joylarda qalin maydonlarni tashkil etadi. Ushbu maydonlar dengiz sathidan 800-2000 m balandlikda tarqalgan. Fitostenotik optimumi dengiz sathidan 1200-1800 m balandlikda. Uning guruhlari har xil o’tli Turon quruq dashtida, keng bargli o’rmonlarda, archazorlarda va baland tog’ yirik bargli o’simliklar qoplamida tarqalgan. Pskem daryosining o’ng qirg’og’ida Takayong’oq va Jourjurek qishloqlari orasida, shuningdek, Kumushkonsoy, Zarkentsoyda o’simlikni o’rib olish mumkin. Yiliga o’simlikning 99 tonna xomashyosini tayyorlash mumkin.