O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar instituti

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   Nabiev M.N. va boshqalar. Shifobaxsh ne’matlar.-Toshkent, “Mexnat” 1986. - 136 b.
   
2. 
   E.T.Berdiyev. E.T.Axmedov. Tabiiy dorivor o’simliklar. Toshkent 2018. 48-bet.
   
3. 
   P.Baxodirov K.B. va boshkalar Xazm a’zolari kasalliklarda shifobaxsh o’simliklar va mevalarning foydasi. Toshkent “Ibn Sino” 1992.
   

15-mavzu. Yer ustki qismi ishlatiladigan dorivor o’simliklar
Amaliy mashg’ulotning asosiy maqsadi: Yer ustki qismi ishlatiladigan dorivor o’simliklar bilan tanishish.
Mashg’ulotning qisqacha mazmuni:
FORS ZIRASI - BUNIUM PERSIDSKIY -
BUNIUM PERSICUM (BOISS.) K.POL.


O’simlikning tarqalishi. Zira Respublikamiz xududida dengiz sathidan 700-2000 metr balandlikda adir va tog’larda hamda g’arbiy Tyanshan va Pamiroloy tog’ tizimiga mansub joylarda o’sadi.
Xom ashyoni tayyorlash va uning sifati. Ziraning urug’mahsuldorligi o’simlikning o’sadigan joyiga bog’liq. Urug’ining eng katta miqdori dengiz satxidan 1400 metr, kamrog’i esa 700 metr balandlikda bo’ladi, shunda 1 gektardan 3-8 kghosil olinadi. O’zbekistonda zira ekinzorlari 8,2 gektarni tashkil kiladi. Zira mevalari bir vaqtda pishmaydi. Etilgan mevalar tez to’kilib shamolda uchib ketadi shuning uchun uni erta tongda yoki kechqurun teriladi. Adir mintaqasida (800-1000 metr d.s.b.) zirani terish uchun eng qulay payt iyul oyining birinchi yarmi, tog’ning quyi kismlarida (1100-1400 m.d.s.b.) iyul oyining ikkinchi yarmi avgust oylari xisoblanadi. Zirani qo’lda terish eng samarali usullardan biridir. Qo’lda o’rilgan zirani 5-8 kun mobaynida shamol yaxshi o’tib turadigan joyda qo’ritiladi. Zira tayyor xomashyosining hidi xushbuy, shirinroq xamda mazali bo’lishi kerak. Organik aralashmasi 2%dan, xushbuy hidli qoldiq aralashma 4,5–5% dan, namligi 10-13% dan, kul 8% dan ortmasligi kerak. Tayyor mahsulot 25-50 kg li qoplarga joylanishi kerak. Zirani boshqa xushbuy hidli quruq o’simliklardan alohida saqlash kerak.