O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Etiologiyasi.
Vaboning qo‗zg‗atuvchisi vabo vibrioni xisoblanadi. Ilgari uni 
faqat klassik vibrion qo‗zg‗atadi, deb hisoblanar edi. 1906 yilda Sinay yarim 
orolida Gotshlix vabo vibrionining ikkinchi biotipini aniqladi. Uni topilgan joy 
nomi bilan El‘-Tor vibrioni deb ataladi. Vaboning VII – pandemiyasi Vabo 
kuzgatuvchisi El-Tor bilan bog‗liq. Hozirda vabo vibrionini quyidagi serotiplari 
farqlaniladi: 
-
Vibrio cholerae 01 classica
-
Vibrio cholerae 01 Eltor 
-
Vibrio cholerae Bengal - 0139 
-
Vibrio cholerae non 01 
Keyingi 4-5 yil ichida vibrionning 0139 biotipi ham vabo kasalligi 
qo‗zg‗atuvchisi deb hisoblanmoqda. U juda tez tarqalish va ko‗pincha og‗ir 
kasallik qo‗zg‗atishi bilan ajralib turadi. Vabo vibrionlari O-antigenining 
xususiyatlariga qarab 3 xil seroguruhi mavjud. Ular aniqlagan olimlar sxarafiga 
Ogava, Inaba va Gikoshima deb yuritiladi. Birinchi 2 varianti ko‗proq uchraydi. 

---

88 
Vabo vibrioni mikroskop ostida biroz 
egilgan grammanfiy mayda tayoqchalar — 
vergul 
shaklida 
ko‗rinadi. 
Spora 
va 
kapsulalar hosil qilmaydi. Bir uchida 
hivchini bor. Uning yordamida tez xarakat 
qiladi. Ishqoriy muhitli ozuqalarda tez 
o‗sadi. rN - 7,6-9,0 bo‗lgan muhit vabo 
vibrionlari uchun qulay xisoblanadi, kislotali 
muhitda tez nobud bo‗ladi. Shu tufayli 
xlorid kislotaning 3% li eritmasini vaboda 
dezinfeksiyalovchi vosita sifatida qo‗llash mumkin. Vabo vibrionlari ekzo- va 
endotoksin hosil qiladi. 
Rasm 8. Vabo vibrionini mikroskop ostida ko‘rinishi. Kaf.tablitsasi. 
Tashqi muhitda vabo vibrionlarining turg‗unligi atrofidagi muhitga bog‗liq. 
Quyosh nurlari ta‘sirida va quritilganida tez nobud bo‗ladi. Qaynatilganida o‗sha 
zahoti o‗ladi. Xlorli oxak, xloramin, lizol kabi dezinfeksiya vositalariga sezgir. 
Nam sharoitda, ayniqsa, suvda vabo vibrionlari juda uzoq saqlanadi. Past xaroratga 
chidamli, hatto muzlagan suvda saqlanib qolishi mumkin. Tashqi muhitda El‘-Tor 
vibrionlari klassik vibrionga nisbatan turg‗un xisoblanadi.