110
oldini olishga yo‗naltirilgan akusherlik taktikasi va tug‗ruqni optimal o‗tkazish
muhim o‗rinni egallaydi.
Profilaktikasi
. Epidemiyaga qarshi va sanitar-gigienik
tadbirlar gepatit A
o‗tkaziladigan tadbirlar bilan bir xil. Spetsifik vaksinasi yo‗q, lekin uni ishlab
chiqarilishi bo‗yicha ilmiy ishlar olib borilmokda.
PARENTERAL VIRUSLI GEPATITLAR
VIRUSLI GEPATIT B
Parenteral virusli gepatitlar ichida dunyoda keng tarqalganlaridan biri bu
virusli gepatit B. O‗tkir virusli gepatit B eng xavfli turi hisoblanib, o‗lim
ko‗rsatkichi 1-4% ni tashkil qiladi. Tahminan 5-10-15%
holatlarda infeksion
jarayon cho‗zilib, surunkali gepatit B rivojlanadi, undan so‗ng o‗limning asosiy
sababchisi bo‗ladigan jigar sirrozi va birlamchi jigar raki shakllanadi.
O‗zbekistonda 2000 yildan emlash kalendariga bu kasallikka qarshi emlash joriy
qilingandan keyin, hozirda emlanganlarda virusli gepatit
aytarli kuzatilmay qoldi,
ammo virusli gepatitni oldin o‗tkazganlar ichida surunkali shakllari uchrab turibdi.
Etiologiyasi
. Gepatit B gepadnaviruslar oilasiga mansub bo‗lib tarkibida
DNK saqlaydi. U tashqi muhit, turli xil ximik va fizik omillar ta‘siriga o‗ta
chidamliligi bilan ajralib turadi. Uy xaroratida 3 oy, muzlatgichda – 6 oy,
quritilgan plazmada yoki muz holatida – yillab saqlanadi. GB qo‗zg‗atuvchisi 1-2
% xloramin eritmasida faqat 2 soatdan so‗ng, 1,5%- formalinda – 7 sutkada
faoliyatini yo‗qotadi. Avtoklav qilinganida 45 minutda, quruq issiqda (180
0
C)
sterilazatsiyasida – 45 minutda halok bo‗ladi. Gepatit B qo‗zg‗atuvchisi – Deyn
bo‗lakchasi 42-45 nm diametrga ega va tashqi qobiq
va markaziy yurak qismi
(nukleokapsid) dan iborat. Virusni tashqi qobig‗idagi oqsili, antigenini 1963 yili
B.Blyumberg Avstraliya mahalliy aholisi qonidan «Avstraliya antigeni» aniqlagan
va shu nom bilan atagan, hozirda bu antigen yuzaki antigen (HBsAg) deb
yuritiladi. Nukleokapsid tarkibida yurak (cor) antigeni (HBcAg), va unga yaqin
HBcAg ning sekretsiyalanadigan, eruvchi qismi
xisoblanadigan yuqumchillik
111
antigeni (HBeAg); yaxshi o‗rganilmagan HB
x
Ag lar bor; DNK va DNK –
polimeraza va proteinkinaza fermentlari bor. VGB ning xar bir antigeni tegishli
antitelolar (anti- HBs, anti- HBc, anti- HBe) ishlab chiqilishi bilan namoyon
bo‗luvchi gumoral immun javob chaqiradi. Virusni hamma
antigenlari va tegishli
antitelolari infeksion jarayonni turli bosqichlari indikatorlari bo‗lib hizmat qiladi.
HBsAg – odamni virusli gepatit B ni yuqtirganligini markyori bo‗lib xisoblanadi.
U kasallik yuqqanidan 4-6 haftadan so‗ng, ya‘ni yashirin davrda (klinik belgilar
yuzaga kelishidan 25-30 kun avval), shuningdek sariqlik oldi davri va gepatitni
o‗tkir
davri
mobaynida
aniqlanadi,
ko‗pchilik
bemorlarda
HBsAg
rekonvalessensiya davrida yo‗qoladi, ammo ayrim bemorlarda u kasallik
boshlanganidan
keyin oylab, hatto yillab saqlanishi mumkin. Yuzaki antigeniga
qarshi antitelolar (anti-HBs) ko‗p hollarda HBsAg yo‗qolgandan so‗ng uzoq
muddatlarda, ya‘ni kasallikning tuzalish davrida aniqlana boshlanadi.
Rasm 12. Deyn tanachasini sxematik ko‗rinishi.
Kaf. tablitsasi.
Antigen yo‗qolib, antitelo
aniqlanguncha «manfiylik» davr
3-4 oyni tashkil qiladi. Anti -
HBs
ni
aniqlanishi
infeksiyadan
keyingi protektiv
immunitet rivojlanishi va o‗tkir
VG
dan
sog‗ayishni
mezonlaridan
biri
bo‗lib
xisoblanadi. HBsAg faqat jigar
bioptatlarida
aniqlanadi,
shuning uchun bu diagnostik testni amaliyotda tadbiq qilish imkonini cheklab
qo‗yadi. Yurak antigeniga qarshi antitelolar (anti- HBc IgM) o‗tkir gepatit B da
sariqlik yuzaga chiqquncha yoki kasallik avjining dastlabki kunlari paydo bo‗ladi.
Ular 3-5 oy mobaynida qonda aylanib yuradilar.
Anti-HBs IgM ni aniqlashni
klinitsistlar uchun o‗tkir GB ni tasdiqlovchi juda muhim belgi xisoblanadi. Anti –
112
HBc IgG shu muddatlarda yoki bir oz kechikib paydo bo‗ladi, ammo uzoq muddat
saqlanadi. HBeAg gepatit B bemorlarida HBsAg bilan bir paytda paydo bo‗lib,
yuqori DNK – polimeraz faollikdan darak beradi. Qon zardobida HBeAg, HBV –
DNK-ni aniqlanishi virusni faol reproduksiyasini (replikatsiyasi) ko‘rsatadi.
Yuqumlilik antigenga qarshi antitelalar HBeAg yo‗qolgandan so‗ng paydo bo‗la
boshlaydi. HBeAg, HBV DNKni ancha pasayishi va anti- HBe ni paydo bo‗lishi
patologik jarayonni yaxshilanishidan, virus elminatsiyasini ko‘rsatadi. HBeAg va
HBsAg ni qonda uzoq aylanib yurishi, HBV DNK ni yuqori miqdorda aniqlanishi
infeksion jarayonni cho‗zilib kechishi va surunkalika aylanishi havfi borligini
bildiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
