O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Patogenezi.
Odam organizmiga ovqat bilan tushgan katta mikdordagi 
bakteriyalardan hosil bo‗lgan toksinlar oshqozon ichak shillik qavatlariga ta‘siri 
oqibatida kelib chiqadi. Organizmga tushgan bakteriyalar hosil qilgan toksinlar 
ichak shilliq qavatiga ta‘sir qilib o‗tkazuvchanlikni oshiradi va hujayralarda 
joylashgan adenilsiklaza fermenti faolligini oshiradi, bu o‗z navbatida 3,5 siklik 
Adenazin 
monofosfatni 
ishlab 
chiqarishi 
hisobiga 
ichak 
sekretsiyasini 
kuchaytiradi, natijada ichak bo‗shlig‗iga katta miqdorda suv yig‗iladi va ich 
o‗tishga sabab bo‗ladi. Suv va elektrolitlar almashinuvi buzilishiga olib keladi. 
Gastroenterit alomatlari yuzaga keladi. Endotoksin ta‘sirida va degidratatsiya 
tufayli yurak-tomir tizimi faoliyati, nerv-gumoral boshqarish mexanizmi izdan 
chiqadi. 
Umumiy toksik sindromlar
–
toksinni qonga so‗rilishidan organizmga umum 
toksik ta‘sir ko‘rsatib intoksikatsiya belgilari namoyon bo‗ladi. 

---

79 
Degidratatsiya va deminiralizatsiya sindromi
– 
ko‗p miqdorda suv va 
elektrolitlarning yo‗qotilishi, qusish va ich ketishi natijasida. 
Klinikasi. 
Asosiy xususiyatlari: 
-
Yashirin davri qisqa muddatli (bir necha soat). 
-
O‗tkir boshlanadi. 
-
Sog‗ayish bilan tugaydi. 
-
O‗lim holatlari kuzatilmaydi. 
Ovqat toksikoinfeksiyalarida yashirin davr odatda qisqa bo‗ladi, Ayniqsa, 
stafilokokklar sababchi bo‗lgan hollarda shubha qilingan ovqatni iste‘mol 
qilingandan so‗ng 2-3 soat o‗tishi bilanoq, kasallik alomatlari paydo bo‗ladi. 
Boshqa mikroblar sababchi bo‗lgan hollarda yashirin davr bir necha soatdan uch 
kungacha davom etishi mumkin. 
Kasallik to‗satdan boshlanadi. Dastlab ko‗ngil aynib, qayt qiladi. Stafilokokk 
qo‗zg‗atgan kasalliklarda ba‘zi bemorlarda hastalik belgilari shu bilan cheklanishi 
mumkin. Qorindagi og‗riq kindikdan yuqorida, epigastriy sohasida bo‗ladi. Boshqa 
hollarda 2-3 marta qusish takrorlanganidan so‗ng ich surishi ham qo‗shiladi. Ich 
sxarillab, suvdek ketadi. Qorinda kindik atrofida og‗riq bo‗ladi. Tana xarorati 
ba‘zida ortmasligi ham mumkin. 
Klostridiyalar keltirib chiqaradigan ovqat toksikoinfeksiyalari ko‗pincha og‗ir 
o‗tadi. Isitma ko‗tariladi. Qorindagi og‗riq kuchli bo‗ladi. Qusish va ich surish juda 
ko‗p takrorlanib, tezda degidratatsiya alomatlari yuzaga keladi. Uning oqibatida 
yurak-tomir tizimi faoliyati buziladi. Cl. Perfingens keltirib chiqargan OTI larida 
kasallik og‗ir o‗tib, septik holat rivojlanishi ham mumkin. V. Sereus keltirib 
chikargan OTI larda o‗tkir gemokolit rivojlanib, qonli ich o‗tishi ham mumkin. 
Ovqat toksikoinfeksiyasi alomatlari bor bemorlarning hammasi shifoxonaga 
yotqizilishi sxart emas. Odatda degidratatsiya yaqqol ifodalangan hollarda bemor 
yuqumli kasalliklar shifoxonasiga yotqizib davolanadi.