O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Birlamchi yoki ikkilamchi sepsis
tounning eng og‗ir turi bo‗lib, mikrob qon 
orqali hamma a‘zolarga tarqaladi. 
Intoksikatsiya haddan tashqari kuchli bo‗ladi. Bemor doimo alaxlaydi, nafas 
qisishi kuchli bo‗ladi. Terida turli gemorragik toshmalar va sianoz aniqlaniladi. 
Odatda kasallikning bu turi 2-3 kunda o‗lim bilan yakunlanadi. 
Infeksiya og‗iz orqali tushganda tounning ichak turi
 
rivojlanadi. U kuchli 
intoksikatsiya, qorinda qattiq og‗riq paydo bo‗lishi bilan kechadi. Ishtaha 
yo‗qoladi. Bemor to‗xtovsiz qusadi. Qusuq massasi dastlab qon aralash bo‗lsa, 

---

250 
keyinchalik faqat qon qusadi. Ichidan ham qon ketadi. U ham ko‗pincha o‗lim 
bilan tugaydi. 
Tounning barcha turlarida ham til yaxlit, "bo‗rsimon" oq karash bilan 
qoplanishi o‗ziga hos xisoblanadi. 
Tashxisi
. Tahliliy tashxislash maqsadida, bakteriologik, bakterioskopik, 
serologik va biologik usullar qo‗llaniladi. 
Bakteriologik usul. 
Bu usulda bubon, vezikula, pustula, karbunkuldan olingan 
yiring, shilimshiq va suyuqlik ozuqa muhitlarga ekiladi. O‗lat pnevmoniyasida 
balg‗am va tomoqdan surtma, septik shaklida qon ekiladi. O‗latdan o‗lgan odam 
murdasining jigari, talog‗i, o‗pkasi, limfa tugunlari, qoni va suyak ko‗migidan 
olingan moddalar ekiladi.
Bakteriologik usul bilan bir vaqtda biologik usul ham qo‗llaniladi. 
Tekshiriladigan material dengiz chuchqasi yoki oq sichqonlarning qorin 
bo‘shlig‗iga yuboriladi. 2-3 kun o‗tgach hayvonlar o‗ldiriladi va ularning 
a‘zolaridan bo‗lakchalar olib, oziqa muhitlariga ekiladi.
Serologii usullar. 
GATR usuli yordamida bemor-qonida spetsifik antitelolar 
bor yo‗qligi aniqlanadi. 
Ekspress tashxis — antitelolarni flyuoressensiyalash usuli kasallik 
qo‗zg‗atuvchi mikrob bor-yo‗qligini 2 soat ichida aniqlash imkonini beradi. Tahlil 
olayotganda albatta maxsus himoya kiyimi bo‗lishi shart.