O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

94-rasm.
Yig’ma freza: 
 
Nazariy savollar: 
 
1.Frezalarning vazifalari va imkoniyatlari to’g’risida tushuncha? 
2.Frezalar, ularning turlari va to’g’risida tushuncha? 
3.Silindrsimon freza turlari? 
4.Toretsli qo’ndiruvchi freza to’g’risida tushuncha? 
5.Disksimon freza va ularning turlari? 

---

6.Arrasimon, burchakli, barmoqsimon, yig’ma frezalar to’g’risida tushuncha? 
 
XV-MA’RUZA 
MAVZU: 
TISHLI G’ILDIRAKLARNI TISHINI KESISH VA 
REZBALARNI KESISH.
 
 
Reja: 
 
1. G’ildirak tishlarini kesish usullari. 
2. Tish kesuvchi asboblarni konstruktsiyasini takomillashtirish yo’llari. 
3. Tish kesuvchi asboblar.
 
G’ildirak tishlarini kesish usullari. 
Tish kesish asboblariniloyixalashda birinchi 
navbatda ilashish turi yoki evolpveta, tsiklida, aylanayoyi va boshqa egri chiziq 
bilan uni tishini yon tomoni profili xosil qilinganini xisobga olishi kerak.
Sikloida 
bo’yicha ilashuvchanlarda qator kamchiliklar bo’lishi mumkin: tishli g’ildiraklarni 
o’qlari orasidagi masofani o’zgaruvchanligi, tishni kalla qismi epitsikloida 
bo’yicha, tishni tovon (asos) qismi gipotsikloida asosida xosil qilinganligi sababli 
tishni profilini stanokda xosil qilish murakkab.
 
Sanoatda evolpventa chizig’i 
bo’yicha ishlash burchagi 
0
0
20


teng bo’lganlari eng ko’p tarqalgan. Bularda 
tsikloida chizig’i bo’yicha ilashishda xosil bo’lgan kamchiliklar yo’qotilgan. 
Ilashish burchagini
0
0
20


tanlashdan maqsad quyidagilarga asoslangan:
1.Bu burchak xisobida g’ildiraklardan kompakt sistema hosil qilishga erishiladi; 
2.Bir xil sharoitda g’ildiraklarni yemirilishga qarshi turishi oshiradi; 
3.20—burchak ostida ilashuvchi g’ildiraklarda F.I.K. yuqori bo’ladi; 
4.Tishlarni mustaxkamligi bir necha marotaba yuqori. Tishli g’ildiraklarni xiso-
blash uchun boshlang’ich maolumotlar quyidagilardan iborat: 
5.Modul – bosh aylana diametrini tishlar soniga nisbati; 
6.Dametr bo’yicha qadam, D
r
=
m
4
,
25
D
Z

yaoni tishli g’ildirak tishlarini soni 
boshlang’ich diametr bo’ylab bir dyumda nechta joylashtirilshni ko’rsatadi;
7.Aylana bo’ylab qadam boshlang’ich aylanani dyumdagi yoyi bo’yicha o’lchanib 
Sr=
8,09
m
,4
25
t

teng bo’ladi. 
Evolventa bo’yicha ilashishni yutuqlari tish kesuvchi asboblariga ham ta’sir 
ko’rsatadi. Masalan, evolventa bo’yicha tayyoyorlangan reykani tishini yon tomoni 
to’g’ri chiziq rasmida bo’lganligi sababli nisbatan aniq ishlov berishni taominlash 
mumkin.