O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

Tezkesar po’latlar 
tarkibida 19% gacha volfram, 4 - 5 % gacha xrom va 2-3% 
gacha vanadiy bo’ladi (8-jadval). Eng ko’p ishlatiladigan tezkesar po’latlarning,
yaoni R18 va R9 markali po’latlarning kimyoviy tarkibi quyida keltirilgan. 
Jadval 8 
R18 va R9 markali po’latlar o’zining qattiqligi, yeyilishga chidamliligi va kesish 
xususiyatlari yuqori bo’lganligi uchun kesish tezligini uglerodli asbobsozlik
po’latlarga nisbatan 2-3 barobar oshirishga imkon beradi. Tezkesar po’lat 
toblanib, so’ngra bo’shatilgandan keyin uning qattiqligi Rokvell bo’yicha 62-65 
HRC ga yetadi.
 
Jadval 9 
Tezkesar 
po’lat 
Normal 
issiq 
bardosh 
R9, R12, R18, R6M5 
R-volpfram; 
M-molibden; 
raqamlar metalning foiz hisobidagi 
miqdorini ko’rsatadi 
Yuqori 
issiqlikga 
chidamli 
R9K5, R9K10, 
R18F2, R14F4, 
R12F3, R9F5, 
R10F5K5, R18F2K5, 
R9M4K8F2 
R8M3K6S, 
R9M4K8, R12F4R5, 
R12M3F2K8, 
R6M5K5, 10R8M3, 
10R6M5 
K – kobalpt 10 raqamli po’latda 
1% ga yaqin uglerod borligini 
ko’rsatadi. 
Kukunli
R9P, R18P, R6M5P, 
R6M5K5P 
P – kukun material 
Kam vol-
framli
11M5F,11RZAMZF2, 
15M5X5F5S 
Tajriba asosida yaratgan 
materiallar 
R18 markali po’lat kichik kesish tezligida yuqori va doimiy yeyilish chidamliliga 
ega. Bundan tashqari R18 yaxshi jilvirlanadi, shuning uchun murakkab rasmdagi 
kesuvchi asboblarni (sidirgichlar, tish kesuvchi dolbyaklar va frezalar, shakldor 
keskichlar va boshqalar) tayyorlash uchun qullanilishi mumkin. 
Po’lat markasi 
Kimyoviy tarkibi, % hisobida 
S 
W 
V 
Cr 
R18 
0,70 – 0,80 
15,5 – 19,0 
1,0 – 1,4 
3,8 – 4,4 
R19 
0,85 – 0,95 
8,5 – 10,0 
2,0 – 2,6 
3,8 – 4,4