O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

III-MA’RUZA 
 
MAVZU: 
ASBOBSOZLIK MATERIALLARI. 
 
Reja: 
 
1. Umumiy tushunchalar. 
2. Uglerodli asbobsozlik po’latlari. 
3. Ligerlangan asbobsozlik po’latlari. 
4. Tezkesar po’latlar. 
5. Metallokeramik qattiq qotishmalar. 
6. Mineralokeramik materiallar. 
7. Olmoslar.
 
 
 
 
 
Umumiy tushunchalar. 
Kesuvchi asboblarning 
ishchi 
qismini 
tayyorlash 
uchun 
uglerodli,
legirlangan va tezkesar asbobsozlik po’latlari, 
metallokeramik qattiq qotishmalar, mineralokeramik 
materiallar, 
olmoslar 
qo’llaniladi. Asbobsozlik 
materiallariga qo’yilgan talablar qatoriga qattiqlik,
yeyilishga 
chidamlilik 
issiq-bardoshlik,
mustahkamlik, qovushqoqlik va mexanik ishlov 
berilish xususiyatlari kiradi. Yeyilishga chidamlilik 
va 
issiq-bardoshlik 
kabi 
xususiyatlar 
issiqlik 
o’tkazuvchanlikka qobiliyati bilan aniqlanadi. 
Kesuvchi asboblarning qattiqliligi Rokvell o’lchov
asbobida o’lchanadi. Bunda olmos konusni R = 150 
kgk ≈ 1500 N ( S shkala) yoki R = 90≈ R = 900 N (A 
shkala ) kuch bilan bosish kerak. 
Eyilishga chidamlilik I, ma’lum bir m massani 
yo’qotishga sarflangan A ishni shu massaga nisbati 
sifatida ifodalanadi: 
дж/кг
m
А
И

Issiqlikbardoshlik, material qatiqligini qizishdan 
so’ng pasayishi bilan bog’liq holda tavsiflanadi.
Yeyilishga chidamlilik kesuvchi asbobning ma’lum 
mexanik ishlov berish davrida o’z rasmi va o’lchamlarini saqlab qolishi bilan 
tavsiflanadi. S-jadvalda issiqlikga bardoshlik harorati va bir qator asbobsozlik 
po’latlarning markalari berilgan. 
(5-jadval).